ကနဦးေသြးခ်ိဳ Prediabetes

(၁)
လက္တစ္ဖ၀ါးသာသာ စာရြက္ပါးပါးေလးကို ကိုင္ထားေသာ သူ႔လက္ေတြ မႏိုင္ေတာ့သလို၊ မခိုင္ေတာ့သလို တုန္ယင္ေန၏။ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ မရွိေသးေသာ္လည္း “ကနဦးေသြးခ်ိဳ” (Prediabetes) ဟူေသာ စကားလံုးကေတာ့ ေဆးစစ္ခ်က္ အေျဖစာရြက္ေလးေပၚမွာေရာ၊ သူ႔ဘ၀မွာပါ ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္၍ မရေတာ့ဘူးထင္သည္။

အလြန္အမင္း စိုးရိမ္စရာ မရွိေသးေၾကာင္း၊ မထင္မွတ္ဘဲ ပံုမွန္ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးစဥ္ ေတြ႔မိျခင္းသည္ အထူးကံေကာင္းေၾကာင္း အားေပးေျပာျပေနေသာ ဆရာ၀န္၏ စကားမ်ားလည္း ၾကားေနပါလ်က္ အကုန္နားမလည္ဘဲ နီးလာလိုက္ ေ၀းသြားလိုက္ျဖင့္ လူက ထူပူတုန္လႈပ္ေနသည္။

ဘုရားေရ…….။ ဘ၀တစ္ေလ်ာက္လံုး ေဆးေတြ ေန႔တိုင္းေသာက္ရေတာ့မွာလား။ မ်က္လံုးမေကာင္း၊ ေျခေတြလက္ေတြ ထံုက်င္လာျပီး ျဖတ္ပစ္ရေတာ့မွာလား။ အနာတစ္ခုျဖစ္တိုင္း အက်က္ေႏွးတာမ်ိဳး၊ ဟိုဟာလည္း မစားရ၊ သည္ဟာလည္းမတည့္ ဘ၀နဲ႔ လူမမာၾကီးလို ေနသြားရေတာ့မွာလား။
ျမင္ဖူးၾကားဖူးသမွ် ဆီးခ်ိဳေ၀ဒနာရွင္မ်ားအေၾကာင္း စဥ္းစားရင္း သူ႔ရင္ထဲက အေတြးမ်ား မ်က္ႏွာမွာ ထိန္းမရ သိမ္းမရ ေပၚလာသည္။ အေနအထားကို ဆရာ၀န္က သေဘာေပါက္၍ ေသခ်ာရွင္းျပသည္။ ကနဦးေသြးခ်ိဳ အေနအထားသည္ အသက္အရြယ္ ရလာသည္ႏွင့္အမွ် မဆင္မျခင္ ေနလွ်င္ ႏွစ္အနည္းငယ္မွ အေ၀းဆံုး ဆယ္ႏွစ္အတြင္း ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ အေနအထားသို႔ ေရာက္သြားႏိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ အစစ သတိျပဳဆင္ျခင္၍ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မွန္မွန္ ျပဳလုပ္သြားလွ်င္ ဆီးခ်ိဳ၀င္မလာေအာင္ တားထားႏိုင္ပါသည္ဟု ၾကားရမွ သူအနည္းငယ္ တည္ျငိမ္သြားရသည္။
(၂)
ဤသို႔ျဖင့္ အလုပ္တစ္ဖက္၊ မိသားစုတစ္ဖက္ မအားလပ္သည့္ၾကားက လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ျခင္း မွန္မွန္ လုပ္ျဖစ္သည္။ အစားအစာဆိုလည္း ကစီဓာတ္၊ အခ်ိဳဓာတ္ေတြ သင့္တင့္မွ်တစြာ စားျပီး အဆီ၊ အငန္ေတြ ေလွ်ာ့စားသည္။ အသီးအရြက္ သစ္သီး၀လံ ေန႔စဥ္ မ်ားမ်ားစားသည္။ ယခင္က ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ပဲဟု ဆိုကာ က်န္းမာေရးဂရုမစိုက္ဘဲ အေနအစား မဆင္မျခင္ႏွင့္ အလုပ္ပဲဖိလုပ္တတ္သူက အေျပာင္းလဲၾကီး ေျပာင္းလဲသြားေတာ့ အားလံုးက အံ့အားသင့္ၾကသည္။ သည္ၾကားထဲ ရသည့္အခ်ိန္ ေယာဂႏွင့္ ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္း သင္တန္းပါ ေျပးတက္၍ အဆင္ေျပသလို ေလ့က်င့္ေနသည္ျဖစ္၍ သံုးလအတြင္း ၁၁ ေပါင္ေက်ာ္က်ကာ ကိုယ္ေရစစ္ျပီး ဖ်တ္လတ္၍ ေနလို႔ေကာင္းလာတာ လက္ေတြ႔ခံစားရသည္။
ေသြးခ်ိဳ ျပန္စစ္ေတာ့ ပံုမွန္ထက္ နည္းနည္းေလး မ်ားေနေသးသည္ဟု အေျဖထြက္ေသာ္လည္း ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါကို ကမ္းလင့္ၾကိဳဆိုေသာ ပမာဏႏွင့္ အေတာ္ေလးေတာ့ ေ၀းသြားျပီျဖစ္ေလသည္။ အခ်ိန္မီသိ၍ အခ်ိန္မီျပင္ႏိုင္လိုက္သည္ကိုပဲ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မိ၏။
(၃)
ဒီျဖစ္ရပ္ဟာ ကနဦးေသြးခ်ိဳ (Prediabetes) အေနအထား ရွိေနျပီလို႔ ခန္႔မွန္းထားတဲ့ အေမရိကန္လူမ်ိဳး ၇၉ သန္းထဲက တစ္ေယာက္ရဲ့ ျဖစ္ရပ္မွန္ အေတြ႔အၾကံဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ကနဦးေသြးခ်ိဳ ဆိုတာ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါပါလို႔ သတ္မွတ္လို႔ ရေလာက္ေအာင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ မမ်ားေသးေပမယ့္ ပံုမွန္ပမာဏထက္ မ်ားေနတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ မၾကာခင္ ႏွစ္အနည္းငယ္ အတြင္းမွာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အမ်ိဳးအစား-၂ တကယ္ျဖစ္လာေတာ့မယ့္ အေနအထား ျဖစ္ျပီး ျပဳျပင္ဆင္ျခင္ျပီး ေနထိုင္ဖို႔ မျဖစ္မေန လိုအပ္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။
(၄)
လူတစ္ေယာက္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ျဖစ္ေနျပီလားလို႔ စစ္ေဆးႏိုင္တဲ့ အသံုးမ်ားတဲ့ စစ္ေဆးစမ္းသပ္မႈ ၂ ခုရွိပါတယ္။ ညဆယ္နာရီေနာက္ပိုင္း အစာမစားဘဲ ေနာက္ေန႔မနက္ ၆ နာရီေက်ာ္မွာ ဒီအတိုင္းေသြးေဖာက္စစ္တဲ့ Fasting Blood Sugar (FBS) သို႔မဟုတ္ fasting plasma glucose test (FPG) နဲ႔ သၾကားဓာတ္မ်ားတဲ့ အစားအစာ ေဖ်ာ္ရည္တစ္ခုကို ေသာက္ျပီး ႏွစ္နာရီ အၾကာမွာ ျပန္ေဖာက္တဲ့ oral glucose tolerance test (OGTT) တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

FBS ရလဒ္ 126 mg/dl နဲ႔ အထက္ ရွိေနရင္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္ျပီး ပံုမွန္ ေရာဂါ မရွိရင္ 100 mg/dl ေအာက္ ရွိေနရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ (ယူနစ္ေတြကို ေဖ်ာက္ျပီး ၁၂၆၊ ၁၀၀ စသျဖင့္ ေခၚေ၀ၚၾကပါတယ္) ဒီေတာ့ ၁၀၀ နဲ႔ ၁၂၅ အထိ ရွိသူေတြကို ကနဦးေသြးခ်ိဳလို႔ နာမည္တပ္ပါတယ္။ (၁၈၀ ေက်ာ္မွ ဆီးထဲမွာ အခ်ိဳဓာတ္ေတြ ပါလာလို႔ ဆီးခ်ိဳလို႔ ေခၚျပီး ၁၂၆ နဲ႔ ၁၇၉ ၾကားကို ေသြးခ်ိဳလို႔ ခြဲေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ထူးထူးျခားျခား မလိုအပ္လို႔ ဒီအခ်က္ေတြကို မွတ္သားထားစရာ မလိုပါဘူး)
OGTT ရလဒ္က်ေတာ့ ဆီးခ်ိဳျဖစ္ေနျပီဆိုရင္ ၂၀၀ နဲ႔ အထက္၊ ပံုမွန္ဆိုရင္ ၁၄၀ ေအာက္၊ ကနဦးေသြးခ်ိဳဆိုရင္ ၁၄၀ မွ ၁၉၉ ၾကားလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒီမွာ ေရာဂါ ဟုတ္မဟုတ္ အတည္ျပဳဖို႔ ပံုမွန္သံုးေနက် မဟုတ္တဲ့ Hemoglobin A1C Test ဆိုတာလည္း ရွိပါတယ္။ ၄င္းရလဒ္ ၅.၇ နဲ႔ ၆.၄ ၾကား ရွိရင္ ကနဦးေသြးခ်ိဳလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ၆.၇ ထက္မ်ားရင္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ၅.၇ ေအာက္ဆိုရင္ ေရာဂါမရွိဘူးေပါ့။ ဒီစမ္းသပ္ခ်က္က ကုန္က်စရိတ္ အနည္းငယ္မ်ားျပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္လနဲ႔ သံုးလၾကားက ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ပမာဏ ဘယ္ေလာက္ျဖစ္ခဲ့သလဲ ဆိုတာကိုပဲ ေနာက္ျပန္ခန္႔မွန္းႏိုင္လို႔ အသံုးနည္းပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိျပီးသားလူေတြ ထိန္းခ်ဳပ္မႈ ရမရ ဆန္းစစ္ဖို႔ သံုးတာ ပိုမ်ားပါတယ္။
(၅)
ကူးစက္ေရာဂါမဟုတ္ေသာ ေရာဂါမ်ား (Non-Communicable Diseases, NCD) စာရင္း၀င္၊ အသက္အရြယ္ အေနအထိုင္အရ ခႏၶာကိုယ္ ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲလာ၍ ျဖစ္ေသာ ေရာဂါမ်ား (Metabolic Diseases) စာရင္း၀င္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ေဂါက္ေခၚ ဒူလာေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ေရာဂါ စတဲ့ ေရာဂါေတြဟာ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေျပာင္းလဲလာျပီးမွ ေရာဂါအဆင့္ကို ေရာက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၾကားထဲက အဆင့္ေတြမွာ ၾကိဳတင္သိရွိျပီး ဆင္ျခင္ကုသရင္ ေရာဂါအထိ ေရွ႕ဆက္မသြားေတာ့ဘဲ လူေကာင္းနီးပါး ေနသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို ၾကိဳတင္စစ္ေဆး သိရွိရမယ့္ အသိပညာ၊ အခြင့္အလမ္း မရွိသူေတြက လူအမ်ားစု ျဖစ္ေနတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

ဒီလို NCD ေရာဂါေတြဟာ လူထုထဲမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ျဖစ္ပြားေနျပီး ေရာဂါရွိတယ္လို႔ စစ္ေဆးေတြ႔ရွိထားသူေတြက အနည္းစုျဖစ္ျပီး မစစ္ေဆးလို႔ မသိေသးသူ၊ ကုသမႈ မခံယူရေသးသူေတြက အမ်ားၾကီးရွိေနလ်က္ပါ။ ေရခဲေမ်ာ တစ္ခု ေရထဲမွာ ေမ်ာလာရင္ ထိပ္ဖ်ားခြ်န္ေလးပဲ ျမင္ရေပမယ့္ ေသးေသးေလးပါလို႔ မွန္းလို႔ မရဘဲ ေရထဲမွာ နစ္ျမဳပ္ေနတဲ့ ေအာက္ေျခအပိုင္းက ပိုၾကီးေနတာကို သိၾကမွာပါ။ ဒါကို ေရခဲေမ်ာေတာင္ျဖစ္ရပ္ (Iceberg Phenomenon) လို႔ သာဓကျပဳ ေခၚဆိုၾကပါတယ္။ အေမရိကန္လို႔ ဖြံ႔ျဖိဳးမႈ အျမင့္ဆံုး ပထမကမာၻႏိုင္ငံၾကီးမွာေတာင္ ကနဦးဆီးခ်ိဳ ဆိုတဲ့ အေနအထားကို ၾကိဳတင္စစ္ေဆးမိျပီး လက္ဦးသိရွိသြားသူေတြက လူဦးေရရဲ့ ၇% ပဲ ရွိတာေတြ႔ရပါတယ္။ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ အသိပညာနဲ႔ အေထာက္အပံ့၊ သံုးႏိုင္စြမ္းေတြ နည္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ဒီထက္မ်ားေနမွာ ေသခ်ာပါတယ္။
ေရာဂါၾကီးတစ္ခု ၀င္ေရာက္လာျခင္းကို ၾကိဳတင္သိရွိ ကာကြယ္ကုသထားျခင္းနဲ႔ ေ၀ဒနာေတြ ေပၚလာမွ အသိေနာက္က် ကုသရျခင္းဟာ ေနာက္ပိုင္းရလဒ္ အေနနဲ႔ အေတာ္ေလး ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္း သတိျပဳေစလိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘယ္သူမဆို ပကတိက်န္းမာေနတယ္လို႔ ထင္ရသည့္တိုင္ေအာင္ အနည္းဆံုး အသက္ ၃၀ ေက်ာ္ရင္ျဖင့္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ စစ္ေဆးမႈ လုပ္ဖူးတယ္ရွိေအာင္ တစ္ႏွစ္ႏွစ္ခါေတာ့ လုပ္ၾကည့္ေစခ်င္ပါတယ္။ ဆိုရိုးစကား ႏွစ္ခု ၾကားဖူးမွာပါ။ ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ ေကာင္း၏။ အသက္ကို ဥာဏ္ေစာင့္ တဲ့။ အဂၤလိပ္လို ထပ္ေျပာရရင္ Knowledge is power. ေပါ့။ ဒီေနရာမွာ Power ဆိုတာ စြမ္းအားလို႔ ဘာသာျပန္တာထက္ အဟန္႔အတား၊ လံုျခံဳေစတဲ့ အကာအရံလို႔ ဘာသာျပန္တာ ပိုဆီေလ်ာ္ပါတယ္။

(၆)
ကနဦးေသြးခ်ိဳ ရွိျခင္းဟာ တကယ့္ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ မျဖစ္ေသးလို႔ သိသာခံခက္တဲ့ ေ၀ဒနာေတြ မျပေသးဘဲ လူေကာင္းအတိုင္း ရွိေနႏိုင္တဲ့ အဆင့္ျဖစ္လို႔ လူအမ်ားစုဟာ ေဆးစစ္ကုသမႈ မခံယူဘဲ ေရာဂါတကယ္ကူးသြားေတာ့မွပဲ လူမမာ လံုးလံုးျဖစ္ျပီး စိတ္ဓာတ္က်ရေတာ့တာပါပဲ။ ကနဦးေသြးခ်ိဳဟာ တကယ့္ေရာဂါလို ေ၀ဒနာေတြ မေပးေပမယ့္ အႏၱရာယ္ ရွိပါတယ္။ မ်က္လံုးအတြင္းက ေသြးေၾကာေလးေတြမွာ microaneurysms ေခၚ ေသြးေၾကာေဖာင္းေလးေတြ ျဖစ္ေစျပီး ေပါက္ထြက္သြားတတ္ေစပါတယ္။ ဒါဟာ ဆီးခ်ိဳေၾကာင့္မ်က္စိကြယ္ျခင္း (Diabetic Retinopathy) ရဲ့ အစပါပဲ။
ဆီးထဲမွာ ပရိုတိန္းေခၚ အသားဓာတ္ေတြ ပါလာတတ္ပါတယ္။ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္ပဲ ဆီးစစ္ၾကည့္မွ သိရတာပါ။ ဒါဟာလည္း ေက်ာက္ကပ္ စထိခိုက္လာတာကို ျပတဲ့ လကၡဏာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ကနဦးေသြးခ်ိဳလို႔ သိရျပီးတဲ့ သူတစ္ေယာက္ဟာ အနည္းဆံုး မ်က္လံုးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေတာ့ စစ္ေဆးၾကည့္ျပီး ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားရပါမယ္။ ေဆးေတြေသာက္သင့္ျပီလား ဆိုတာကိုေတာ့ ဆရာ၀န္က ေဆးစစ္မႈ အေျဖေတြကို ၾကည့္ျပီး အဆံုးအျဖတ္ေပးပါလိမ့္မယ္။

ကနဦး ေသြးခ်ိဳသမားေတြ ေနာက္ထပ္ ေမ့မထားသင့္တဲ့ အရာကေတာ့ ကနဦးဆီးခ်ိဳဟာ ႏွလံုးနဲ႔ ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား ခံစားရဖို႔ ရိုးရိုးလူေတြထက္ တစ္ဆခြဲ၊ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ၀င္လာဖို႔ ႏွစ္ဆမွ ေလးဆ ပိုမို နီးစပ္သြားတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို အားေပးတဲ့ တျခားအႏၱရာယ္အခ်က္ေတြကေတာ့ အသက္အရြယ္ရလာျခင္း၊ မိသားစုမ်ိဳးရိုးရွိျခင္း၊ အ၀လြန္ေနျခင္း၊ အထိုင္မ်ားေသာ ေနထိုင္မႈပံုစံရွိျခင္း၊ အစားအေသာက္မဆင္ျခင္ျခင္း စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ကနဦးေသြးခ်ိဳ သို႔မဟုတ္ ဒီအခ်က္ေတြထဲက ျပင္လို႔ရတာေတြ ျပင္ျပီး အားကစား မွန္မွန္ လုပ္ေပးပါ။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈဟာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ကာကြယ္ေပးမယ့္ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္း (Insulin) ရဲ့ စြမ္းေဆာင္ရည္ကို ျမွင့္တင္ေပးျပီး အဆီပိုေတြ ဖယ္ရွားေပးႏိုင္လို႔ ဆီးခိ်ဳေရာဂါ မျဖစ္ေအာင္ အကာအကြယ္ ေပးႏိုင္ဆံုး လုပ္ရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
ကနဦးေသြးခ်ိဳ ဆိုတာနဲ႔ စိတ္ဓာတ္က်ဆင္းစရာ မရွိပါဘူး။ ေသခ်ာေပါက္ဆီးခ်ိဳ ၀င္မလာေအာင္ သင့္မွာ တားဆီးႏိုင္ဖို႔ သင့္မွာ အခြင့္အလမ္း ရွိပါေသးတယ္။ လုပ္စရာ ရွိတာေတြ လုပ္ရပါမယ္။ အဆီဓာတ္၊ ကစီဓာတ္၊ အခ်ိဳဓာတ္ေတြ သင့္တင့္ရံုသာ စားပါ။ အရက္ေသစာ ဆင္ျခင္ပါ။ ေဆးလိပ္ ျဖတ္ပါ။ အသီးအရြက္ သစ္သီး၀လံ ေန႔စဥ္ စားပါ။ အထိုင္ေလွ်ာ့ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြ စဥ္းစားပါ။ အထိုင္မ်ားရင္ လမ္းေလွ်ာက္လည္း မ်ားပါေစ။ တစ္ပတ္အနည္းဆံုး ၃ ရက္၊ တစ္ခါလုပ္ရင္ နာရီ၀က္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ စိတ္ဖိစီးမႈေတြ၊ ေသာကေတြ တစ္ႏုံ႔ႏံု႔ ေတြးေနတတ္တဲ့ အက်င့္ကို ျပင္ပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ေပးဖို႔ မျဖစ္မေန လုပ္ေဆာင္ပါ။ ျပည့္၀ဆီ (ဥပမာ စားအုန္းဆီ) စားသံုးျခင္း ေရွာင္ပါ။ မျပည့္၀ဆီမ်ား ျဖစ္တဲ့ ေနၾကာဆီ၊ ပဲပိစပ္ဆီ၊ ေျမပဲဆီစစ္စစ္ စားသံုးေပးပါ။ ေလ့က်င့္ခန္း မွန္မွန္လုပ္ျပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၅% ေလာက္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရင္ ဆီးခိ်ဳျဖစ္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း ၅၈% အထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ေၾကာင္း သံုးႏွစ္ၾကာ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အစီအစဥ္ရဲ့ သုေတသနမ်ားအရ သိရပါတယ္။

ေဒါက္တာသီဟသစ္
People, July 2012