အင္အား မနည္းေသးသည့္ IS

လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ဤအခ်ိန္တြင္ အစၥလာမ္ ႏုိင္ငံေတာ္ (IS) သည္ အီရတ္ရွိ ဒုတိယၿမိဳ႕ေတာ္ မိုဆယ္ကို သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ အီရတ္စစ္သားေတြ ၿမိဳ႕တြင္းမွ အသက္လုၿပီး ဆုတ္ခြာခဲ့ရသည္။ IS ၏ လုပ္ေဆာင္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကမၻာတစ္၀န္း အံ့ၾသတုန္လႈပ္ခ့ဲရသည္။



အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံမ်ား ေလေၾကာင္းမွ ထုိးစစ္၊ အီရတ္ႏွင့္ဆီးရီးယားတုိ႔ရွိ ရန္သူမ်ား၏ ေျမျပင္ထုိးစစ္မ်ား ရွိေနေသာ္လည္း IS သည္ ၎တုိ ႔သိမ္းပိုက္ထားသည့္ နယ္ေျမ မ်ားကို ဆက္လက္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားႏိုင္ဆဲ ျဖစ္သလို တင္းက်ပ္ေသာ အစၥလာမ္ ဥပေဒမ်ားကိုလည္း ဆက္လက္ က်င့္သံုးႏုိင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

လြန္ခဲ့ေသာ (၁၂) လကာလအတြင္း IS ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ျဖစ္ရပ္တခ်ဳိ႕ကို ေဖာ္ျပလိုက္ ပါသည္။

မိုဆယ္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီ

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လအေစာပိုင္းတြင္ အီရတ္ႏွင့္ မဟာဆီးရီးယားတုိ႔ရွိ အစၥလာမ္ ႏုိင္ငံေတာ္ (IS) ဟုအမည္ရေသာ လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕သည္ အီရတ္ေျမာက္ပိုင္းရွိ မိုဆယ္ၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ႏုိင္ေရး အတြက္ ထိုးစစ္ဆင္ ခဲ့သည္။ စစ္ေသြးႂကြ (၈၀၀) ေလာက္၏ ထုိးစစ္ဆင္မႈကို အီရတ္စစ္သား (၃၀၀၀၀) ခန႔္က ႀကံ့ႀကံ့မခံႏုိင္။ လက္နက္ မ်ားကို ပစ္ခ်ၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့ၾကသည္။ IS သည္ လူဦးေရ (၁ ဒသမ ၈) သန္း ေနထုိင္ေသာ ေဒသကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္႐ုံသာမက စစ္သားမ်ား ခ်န္ထားခဲ့သည့္ သံခ်ပ္ကာယာဥ္ မ်ားအပါအ၀င္ အေမရိကန္လုပ္ လက္နက္မ်ားစြာ ကိုပါ ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ရရွိခဲ့သည္။

စစ္တပ္၏ စစ္စိတ္စစ္မာန္ ေလ်ာ့က်လာျခင္းကို အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး IS သည္ ဘဂၢဒတ္ရွိရာ ေတာင္ဘက္သို႔ ဦးတည္ခ်ီတက္ လာခဲ့သည္။ ခ်ီတက္ရာလမ္း တစ္ေလွ်ာက္ရွိ နီနာဗာႏွင့္ ဆာလာဟူဒန္ ခ႐ိုင္မ်ားရွိ ေနရာအေတာ္ မ်ားမ်ားကိုလည္း သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။

လူမ်ိဳးေရးႏွင့္ ဘာသာေရးအရ လူနည္းစု၀င္မ်ား အပါအ၀င္ အီရတ္ႏုိင္ငံသား သန္းေပါင္းမ်ားစြာသည္ IS ၏ သတ္ျဖတ္ျခင္း ခံရမည္ကို စိုးရိမ္သည့္ အတြက္ ေနအိမ္မ်ားကို စြန္႔ခြာထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ တိကရစ္ၿမိဳ႕အျပင္ဘက္ရွိ ရွပီခ်ာ စစ္စခန္းတြင္ အေျခစုိက္ေသာ ရွီယိုက္ စစ္သား (၁၇၀၀) ကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေၾကာင္း အၾကမ္းဖက္အဖဲြ႕က ေၾကညာခဲ့သည့္ အတြက္ အီရတ္ရွိ ရွီယိုက္အာရပ္ မ်ားၾကား အေၾကာက္တရား စိုးမိုးခဲ့ရသည္။

အစၥလာမ္ႏုိင္ငံေတာ္ ေၾကညာၿပီ

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇြန္လအကုန္တြင္ အီရတ္ အေနာက္ပိုင္းႏွင့္ေျမာက္ပိုင္းရွိ ၿမိဳ႕အေတာ္မ်ားမ်ားကို သိမ္းပိုက္ၿပီး ခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ခိုင္မာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ခဲ့ေသာ IS သည္ ရွားရီယား ဥပေဒမ်ားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစၥလာမ္ႏုိင္ငံေတာ္ ထူေထာင္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ အဘူေဘကာ အယ္လ္-ဘာဂါဒါဒီအား အစၥလာမ္ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ေၾကညာၿပီး ကမၻာတစ္၀န္းရွိ မြတ္ဆလင္မ်ားကိုလည္း သစၥာခံရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ အဖဲြ႕သည္ IS IS မွ IS အျဖစ္ အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။

ငါးရက္အၾကာတြင္ ဘာဂါဒါဒီက မိုဆယ္ရွိ ဗလီႀကီးတြင္ တရားေဟာေနသည့္ ဗီဒီယိုဖိုင္ တစ္ခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ဘာဂါဒါဒီ၏ လုပ္ေဆာင္မႈသည္ အစၥလာမ္ ဘာသာ တည္ေထာင္ခါစက ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ တရားေဟာေျပာပံုႏွင့္ ဆင္တူေၾကာင္း ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား သံုးသပ္သည္။ မိစၦာ၀ါဒီမ်ားကို တုိက္ခိုက္ရန္အတြက္ ကမၻာတစ္၀န္းရွိ မြတ္ဆလင္မ်ား IS ပုိင္ နယ္ေျမထဲသို႔လာေရာက္ ေနထုိင္ရန္ ဘာဂါ ဒါဒီက ဗီဒီယိုဖုိင္ထဲတြင္ တိုက္တြန္းထားသည္။

ယာဇီဒီမ်ားကို ကၽြန္ျပဳၿပီ

၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္တြင္ IS သည္ မိုဆယ္ၿမိဳ႕အေနာက္ဘက္ႏွင့္ ေျမာက္ဘက္ရွိ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အနည္းငယ္ ရရွိေသာ ကာဒစၥတန္ေဒသ သို႔မဟုတ္ ပက္ရွ္မာဂါသို႔ ေျခဦးလွည့္ခဲ့သည္။ ရဲရင့္သူမ်ားဟု နာမည္ရေသာ ပက္ရွ္မာဂါတပ္ဖဲြ႕၀င္ မ်ားသည္ လက္နက္အင္အား ေကာင္းေသာ IS တပ္ဖဲြ႕၀င္မ်ား၏ ထိုးစစ္ႏွင့္ ႀကံဳေတြ႕ရၿပီးေနာက္ ေသြး႐ူးေသြးတန္းျဖင့္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကသည္။ IS သည္ မုိဆယ္ ဆည္ႀကီးကို သိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ကာ့ဒ္ၿမိဳ႕ေတာ္ အီရ္ဘီလ္ဘက္သို႔ ခ်ီတက္ခဲ့ သည္။ နီနဲဗာ လြင္ျပင္ရွိ လူနည္းစု၀င္မ်ား အသက္ေဘး အတြက္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရသည္။

IS သည္ အနီးအနားရွိ ၿမိဳ႕မ်ား၊ ရြာမ်ားတြင္း၀င္ေရာက္ၿပီး အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ ေယာက်္ားေလးမ်ားကို သတ္ျဖတ္ကာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ မိန္းကေလးမ်ားအား လိင္ကၽြန္မ်ားအျဖစ္ အသံုးခ်ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ယာဇီဒီမ်ဳိးႏြယ္စု၀င္ မ်ားသည္ ဆင္ဂ်ာေတာင္ေပၚသို႔ သြားေရာက္ ခုိလႈံခဲ့ရ သည္။ ႐ုတ္တရက္ ေျပးရေသာေၾကာင့္ ယာဇီဒီမ်ားမွာ အစားအစာႏွင့္ ေရမ်ားကို သယ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့။ အီရ္ဘီလ္ၿမိဳ႕ရွိ အေမရိကန္မ်ားႏွင့္ အီရတ္ရွိ အေျခခံ အေဆာက္အအံုမ်ား အတြက္ စိုးရိမ္စရာရွိ လာ႐ုံသာမက ဆင္ဂ်ာေတာင္တြင္ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အက်ပ္အတည္း ပါရွိလာခဲ့ေသာေၾကာင့္ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားသည္ အီရတ္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ေလေၾကာင္းမွ ထုိးစစ္ဆင္ရန္ ေစခိုင္းခဲ့ရသည္။ ထုိ႔ျပင္ အိုဘားမားသည္ ႏိုရီ မာလီကီေနရာတြင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္သစ္ တစ္ဦးႏွင့္ အစားထုိးရန္ အီရတ္ရွိ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားအား ဖိအားေပးခဲ့ရသည္။ အီရန္က ဆက္လက္ ေထာက္ခံျခင္း မရွိသည့္အခါတြင္ မာလီကီသည္ ရာထူးမွ ဆင္းေပးရန္ သေဘာတူညီခဲ့ၿပီး ဟိုင္ဒါ အယ္-အဘာဒီ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။

အီရတ္တြင္ အေမရိကန္က ေလေၾကာင္းမွ ထုိးစစ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ (၁၁)ရက္ေျမာက္ ေန႔တြင္ IS သည္ အေမရိကန္ ဂ်ာနယ္လစ္ ဂ်ိမ္းစ္ဖိုေလးအား ေခါင္းျဖတ္သတ္ေနသည့္ ဗီဒီယိုဖိုင္ တစ္ခုကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ “အေမရိကသို႔ ေပးခ်င္သည့္ သတင္းစကား” ဟု အမည္ေပးထားေသာ ဗီဒီယိုထဲတြင္ မ်က္ႏွာဖံုး ၀တ္ထားၿပီး ၿဗိတိသွ် ေလယူေလသိမ္းျဖင့္ ေျပာဆုိႏိုင္သည့္ အၾကမ္းဖက္သမား တစ္ဦးက ေလေၾကာင္းမွ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားက မရပ္တန္႔လွ်င္ ေနာက္ထပ္ အေမရိကန္ ဂ်ာနယ္လစ္ တစ္ဦးကိုေခါင္းျဖတ္ သတ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ သမၼတ အိုဘားမားကို ရည္ရြယ္ၿပီး ေျပာဆုိထားမႈ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာတြင္ IS သည္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံသား စတီဗင္ဆိုေလာ့ဖ္အား ေခါင္းျဖတ္သတ္ ေနသည့္ ဗီဒီယိုဖိုင္ကို ထုတ္ျပန္္ခဲ့သည္။

တု႔ံျပန္သည့္အေနႏွင့္ အိုဘားမား သည္ IS ၏ တိုက္ခိုက္ႏိုင္စြမ္းကို အဆင့္ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ IS ကုိ လံုး၀ ဖ်က္ဆီးပစ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ညြန္႔ေပါင္းအဖဲြ႕ကို ဖဲြ႕စည္းခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ IS က တုိက္ခိုက္ေနသည့္ စစ္ဆင္ေရးနယ္ပယ္ ကိုလည္း ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့သည္။ ႏွစ္ပတ္ခန္႔အၾကာတြင္ အေမရိကန္ႏွင့္ အာရပ္ မဟာမိတ္မ်ားသည္ ဆီးရီးယားရွိ IS ကုိ ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ထုိ႔ျပင္ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ မဟာမိတ္ မ်ားသည္ ဆီးရီးယား နယ္စပ္ၿမိဳ႕ကိုဘာနဲကို တိုက္ခိုက္ေနသည့္ IS တပ္မ်ားအား ထိုးစစ္ဆင္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။

နယ္ေျမဆံုး႐ႈံးမႈမ်ား

ကိုဘာနဲသည္ IS ၊ ေဒသတြင္းရွိ ကာ့ဒ္တပ္မ်ားႏွင့္ အေမရိကန္ ဦးေဆာင္ေသာ မဟာမိတ္မ်ားအတြက္ စစ္ေျမျပင္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ သံုးလအၾကာတြင္ ကိုဘာနဲ ၿမိဳ႕နားရိွ IS တပ္မ်ား ဆုတ္ခြာခဲ့ရသည္။

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ IS သည္ အီရတ္ရွိ ေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္မ်ားစြာကို ဆံုး႐ႈံးခဲ့ရသည္။ ညြန္႔ေပါင္းတပ္မ်ား၏ ေလေၾကာင္းမွ ထုိးစစ္ႏွင့္ အေမရိကန္ စစ္ဘက္ အႀကံေပးမ်ား၏ အကူအညီေၾကာင့္ ပက္ရွ္မာဂါ တပ္ဖဲြ႕၀င္မ်ားသည္ ေျမာက္ပိုင္းရွိ ဆံုး႐ႈံး ခ့ဲသည့္ နယ္ေျမမ်ားကို ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ႏုိင္ခဲ့သည္။

အီရတ္ အစိုးရတပ္မ်ားသည္ တစ္လၾကာ ထုိးစစ္ဆင္မႈ ျပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ ဧၿပီတြင္ တိကရစ္ၿမိဳ႕အား ျပန္လည္ သိမ္းပိုက္ႏုိင္ခဲ့သည္။ IS သည္ အီရတ္ရွိ သူတုိ႔သိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ေျမမ်ား၏ ေလးပံုတစ္ပံုကို ဆံုး႐ႈံးရၿပီျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္က ေျပာဆုိခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ IS သည္ နယ္ေျမမ်ားစြာႏွင့္ လူသူလက္နက္မ်ားကို ဆံုး႐ႈံးခ့ဲေသာ္လည္း အဖဲြ႕သည္ အင္အားယုတ္ေလ်ာ့ သြားျခင္းမရွိဘဲ ထုိးစစ္ဆင္ႏိုင္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ေမတြင္ IS က ရာမာဒီၿမိဳ႕အား ထုိးစစ္ဆင္ႏုိင္ျခင္းက ယင္းကဲ့သုိ႔ အင္အားရွိေနေသးေၾကာင္းကုိ ျပသေနခဲ့သည္။

Ref: Islamic State: What has happened since the fall of Mosul?:BBC