ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ အေျခခံႏွင့္ အဓိကက်င့္စဥ္ ။ ငါးပါးသီလဟာ အဓိကက်င့္စဥ္လား

ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ အေျခခံႏွင့္ အဓိကက်င့္စဥ္

ငါးပါးသီလဟာ အဓိကက်င့္စဥ္လား

“အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အဓိက အေျခခံက်င့္စဥ္ဟာ ဘာပါလဲဘုရား၊ အျခားဘာသာေတြမွာလို ဥပမာ-ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ ပညတ္ေတာ္ဆယ္ပါး၊ အစၥလာမ္ဘာသာမွာဆုိရင္ တေန႔ ဘုရားဘယ္ႏွခါ ဝတ္ျပဳရမယ္၊ အရက္ ေသစာ ေရာင္းဝယ္မႈ ေသာက္စားမႈ မျပဳရဘူး၊ ေလာင္းကစား မလုပ္ရဘူး၊ ဝင္ေငြရဲ႕ ရာခုိင္ႏႈန္းမည္မွ်ကို ဆင္းရဲသားေတြကို ေပးလႉရမယ္ စသည္ျဖင့္ ပညတ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ တပည့္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာမွာေကာ အဲဒီလိုမ်ိဳး ရွိပါသလား။ ငါးပါးသီလဟာ တပည့္ေတာ္တို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အဓိက အေျခခံက်င့္ဝတ္ ျဖစ္ပါသလား”လို႔ ခဏ ခဏ ေမးေလွ်ာက္ခံရသည္။

ငါးပါးသီလကို ဗုဒၶဘာသာ၏ အဓိက အေျခခံက်င့္ဝတ္ဟု အမ်ားစုက ထင္တတ္ၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အျခားဘာသာဝင္တေယာက္က – “မင္းတို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အေျခခံက်င့္ဝတ္က ဘာလဲ” ဟု ေမးလာေသာအခါ ငါးပါးသီလဟု ေျဖတတ္ၾကသည္။

ထိုအခါ အျခားဘာသာဝင္မ်ားက “မင္းတို႔ရဲ႕ ဘာသာေရးအေျခခံက်င့္ဝတ္က ငါးပါး၊ တို႔ရဲ႕ ဘာသာေရး အေျခခံက်င့္ဝတ္က ဆယ္ပါး၊ တို႔မ်ားဘာသာက ပိုေကာင္းတယ္” ဟု ဆိုသည္ႏွင့္ ၾကံဳေသာအခါ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔မွာ ဇေဝဇဝါ ျဖစ္ရေတာ့၏။

ဘာသာေရးအခမ္းအနားတိုင္း၌ ခံယူေဆာက္တည္ေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ငါးပါးသီလကို မိမိတို႔ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ အဓိက အေျခခံက်င့္ဝတ္ဟု အလြယ္တကူ မွတ္ယူတတ္ၾကသည္။

အမွန္မွာ ငါးပါးသီလသည္ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ မူပိုင္ အဓိကက်င့္ဝတ္ မဟုတ္။

ဘုရားရွင္ မပြင့္မီကပင္ ပညာရွိသူေတာ္ေကာင္းတို႔ လက္ခံ က်င့္သံုးခဲ့ေသာ က်င့္ဝတ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ကမၻာ့လူသားတိုင္းက အခ်ိန္မေ႐ြး လက္ခံ က်င့္သံုးသင့္ေသာ က်င့္ဝတ္မ်ားလည္း ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ အဓိကက်င့္စဥ္

စင္စစ္အားျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ အဓိက အေျခခံက်င့္စဥ္မွာ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ (မဇၥ်ိမပဋိပဒါ) ျဖစ္သည္။

ထိုအေျခခံက်င့္စဥ္ကို ဘုရားရွင္သည္ ဗာရာဏသီျပည္ မိဂဒါဝုန္၌ ေဟာၾကားသည့္ ပထမဦးဆံုး တရားေတာ္တြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ထိုလမ္းစဥ္သည္ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံမ်ားကိုလည္း လိုက္စားမႈ မျပဳ။ ခႏၶာကိုယ္ကိုလည္း ႏွိပ္စက္ ၫွင္းပန္းမႈ မျပဳရသည့္ အခ်က္ရွစ္ခ်က္ ပါဝင္ေသာ လမ္းစဥ္ ျဖစ္သည္။

ထိုလမ္းစဥ္ကို ေလာက သံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္သာ အေလးထား၍ ေဟာၾကားထားေသာ္လည္း ေန႔စဥ္ဘဝအတြက္လည္း ဆြဲယူ အသံုးျပဳႏိုင္သည္။

အလယ္အလတ္ဟူေသာ စကားလံုးကို မွ်တမႈ၊ အစြန္းမေရာက္မႈ ဟူေသာ အဓိပၸာယ္ႏွင့္ ေန႔စဥ္ဘဝအတြက္ အသံုးျပဳပါက အရာရာတြင္ အလြန္အကၽြံ မျဖစ္ေစဘဲ သင့္တင့္မွ်တ ေပ်ာ္႐ႊင္ခ်မ္းေျမ့စြာ ျပဳမူေနထိုင္သြားႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

အစားအေသာက္ အေနအထိုင္ အေပ်ာ္အပါး စသည္မ်ားကို လူ႔သဘာဝအရ မကင္းႏိုင္သျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း အလြန္အကၽြံ မျဖစ္ဖို႔ အေရးႀကီး၏။

အလယ္အလတ္ မွ်တဖို႔ အေရးႀကီး၏။

မွ်တစြာ သံုးေဆာင္ခံစားလွ်င္ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈ သုခကို ရႏိုင္မည္ ျဖစ္၏။

မဇၥ်ိမပဋိပဒါ က်င့္ရွစ္ျဖာ

(အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္)

ဘုရားရွင္ေဟာၾကားထားသည့္ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္မွာ -

- သမၼာဝါစာ

- သမၼာကမၼႏၲ

- သမၼာအာဇီဝ

- သမၼာဝါယာမ

- သမၼာသတိ

- သမၼာသမာဓိ

- သမၼာသကၤပၸ

- သမၼာဒိ႒ိ ဆိုသည့္ အခ်က္ရွစ္ခ်က္ ပါသည့္ လမ္းစဥ္ ျဖစ္သည္။

ထိုရွစ္ပါးကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္က သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ ဆိုသည့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ အေျခခံ အဓိကအခ်က္မ်ားကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။

ဘုရားရွင္သည္ အဓိကအခ်က္သံုးခ်က္ကိုပင္ အေျခခံ၍ ေလးဆယ့္ငါးႏွစ္ ကာလပတ္လံုး တရားေဒသနာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေဒသအသီးသီးတြင္ ပုဂၢိဳလ္သတၱဝါမ်ား၏ စိတ္အေျခအေနကို ၾကည့္၍ ေဟာၾကားခဲ့၏။

အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္တြင္ အခ်က္ရွစ္ခ်က္သာ ပါဝင္ေသာ္လည္း ထိုရွစ္ခ်က္၏ အနက္အဓိပၸာယ္ကို အေသးစိတ္ ေလ့လာၾကည့္က မည္မွ်က်ယ္ဝန္းေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပပါအတိုင္း ေတြ႕ႏိုင္သည္။

သမၼာဝါစာ

သမၼာဝါစာ (ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ေသာ စကား) ဆိုသည္မွာ -

(၁) မဟုတ္မမွန္ေသာ စကားကုိ မေျပာဆိုဘဲ မွန္ကန္ေသာ စကားကို ေျပာဆိုျခင္း။

(၂) တေယာက္ႏွင့္တေယာက္ အထင္အျမင္လြဲေအာင္၊ ခင္မင္မႈပ်က္ျပားေအာင္၊ ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕ေအာင္ အတို႔အေထာင္ ကုန္းေခ်ာစကားကို မေျပာဆိုဘဲ အခ်င္းခ်င္း အဆင္ေျပေအာင္၊ ခင္မင္မႈတိုးပြားေအာင္ ေျပာဆိုျခင္း။

(၃) ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းေသာစကား၊ ႐ိုင္းစိုင္းေသာစကား၊ ဆဲေရးတိုင္းထြာေသာစကားမ်ားကို မေျပာဆိုဘဲ ယဥ္ေက်းသိမ္းေမြ႕ေသာစကားကို ေျပာဆိုျခင္း။

(၄) အႏွစ္သာရ မရွိေသာ ေရာက္တတ္ရာရာ စကားမ်ားကို မေျပာဆိုဘဲ မိမိသူတပါး ႏွစ္ဦးသားတို႔ အက်ိဳးရွိမည့္ စကားကို ေျပာဆိုျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

သမၼာကမၼႏၲ

သမၼာကမၼႏၲ (ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္ေသာ ျပဳလုပ္မႈ) ဆိုသည္မွာ -

(၁) သူတပါးအသက္ကို မသတ္ဘဲ သတၱဝါမ်ား၏ အသက္ေဘးအႏၲရာယ္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း။

(၂) သူတပါးပိုင္ ပစၥည္းဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊ ဖ်က္ဆီးျခင္း၊ မတရား သိမ္းပိုက္ျခင္း စသည္တို႔ကို မျပဳလုပ္ဘဲ သူတပါး၏ စည္းစိမ္အိုးအိမ္ကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးျခင္း။

(၃) လင္ရွိမယား၊ မယားရွိလင္၊ အိမ္ေထာင္ရွင္မ်ားႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံမႈ မျပဳ။ သူတပါး၏ သားပ်ိဳ သမီးပ်ိဳမ်ားကို အတည္တက် လက္ထပ္ေပါင္းသင္းလိုစိတ္ မရွိဘဲ အေပ်ာ္သက္သက္ျဖင့္ လိင္ဆက္ဆံမႈ မျပဳဘဲ မိမိ၏ ဇနီးမယား လင္ေယာက္်ားႏွင့္ သစၥာရွိရွိ ေပါင္းသင္းေနထိုင္ျခင္းတို႔ ျဖစ္သည္။

သမၼာအာဇီဝ

သမၼာအာဇီဝ (ေကာင္းမြန္ မွန္ကန္သည့္ အသက္ေမြးမႈ) ဆိုသည္မွာ -

အဆိပ္၊ လက္နက္၊ ေသအရက္၊ မူးယစ္ေဆးဝါး၊ ငါး တိရစၧာန္အသားတို႔ကို ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားျခင္း၊ လူကို ေရာင္းကုန္အျဖစ္ သတ္မွတ္၍ စီးပြားရွာျခင္းတို႔ မလုပ္ဘဲ သူတပါးတို႔ကို မထိခိုက္ေစမည့္ စီးပြားေရးျဖင့္ အသက္ေမြးျခင္း ျဖစ္သည္။

အထက္ပါ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ သံုးပါးသည္ အက်င့္သီလႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ လမ္းစဥ္မ်ား ျဖစ္သည္။

ထိုလမ္းစဥ္သံုးပါးကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ သူ႔အသက္ မသတ္ရ၊ သူ႔ဥစၥာ မခိုးရ၊ သူတပါး သားမယားႏွင့္ လိင္ေဖာက္ျပန္မႈ မျပဳရ၊ လိမ္ညာ မေျပာရ၊ ေသအရက္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကား ေသာက္စားမႈ မျပဳရ ဆိုသည့္ ငါးပါးသီလတြင္ ပါသည့္ အခ်က္မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။

ထိုအက်င့္သီလႏွင့္ဆိုင္သည့္ က်င့္ဝတ္မ်ားကို လူတိုင္း အတိအက် လိုက္နာက်င့္သံုးလွ်င္ပင္ လူတိုင္း ေဘးရန္ကင္းကြာ စိတ္ခ်မ္းသာ၍ ေလာကကို သာယာ ခ်မ္းေျမ့မႈျဖင့္ အလွဆင္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။

သမၼာဝါယာမ

သမၼာဝါယာမ (မွန္ကန္သည့္ အားထုတ္မႈ) ဆိုသည္မွာ -

(၁) မေကာင္းသည့္အမႈမ်ား (သူတပါး၏ အသက္ကို သတ္မႈ၊ သူတပါးပစၥည္းဥစၥာ ခိုးယူ ဖ်က္ဆီးမႈ၊ သူတပါး ဇနီးမယား လင္ေယာက္်ားႏွင့္ လိင္ဆက္ဆံမႈ၊ သူတပါး သားပ်ိဳ သမီးပ်ိဳမ်ားကို ဖ်က္ဆီးမႈ၊ မမွန္မကန္ ေျပာဆိုမႈ၊ အခ်င္းခ်င္း စိတ္ဝမ္းကြဲေအာင္ ေျပာဆိုမႈ၊ ႐ိုင္းစိုင္းၾကမ္းတမ္းသည့္ စကားကို ေျပာဆိုမႈ၊ အက်ိဳးမရွိ ေရာက္တတ္ရာရာ စကားမ်ားကို ေျပာဆိုမႈ၊ သူတပါး တရားသျဖင့္ ႀကီးပြားခ်မ္းသာေနသည္ကို မၾကားလို မျမင္လိုမႈ၊ သူတပါး၏ ဘဝစည္းစိမ္ကို ဖ်က္ဆီးလိုစိတ္ရွိမႈ)ကို မျပဳလုပ္ မေျပာဆို မၾကံစည္မိေအာင္ အားထုတ္ျခင္း။

(၂) ထိုမေကာင္းမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္မိခဲ့ေသာ္လည္း အမွားကို ျပဳျပင္ရန္ သင္ခန္းစာယူ႐ုံမွ်ေလာက္ မဟုတ္ဘဲ ျပန္လွန္ေတြးေတာ ပူပန္မေနမိေစရန္ အားထုတ္ျခင္း။

(၃) ေကာင္းသည့္အမႈမ်ား (ေပးကမ္းစြန္႔ႀကဲမႈ၊ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းေအာင္ ႀကိဳးစားမႈ၊ စိတ္ဓာတ္ျမင့္ျမတ္ျဖဴစင္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈ၊ မိမိထက္ အသက္ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးသူတို႔ကို ႐ိုေသေလးစားမႈ၊ သူတပါးတို႔အား ကူညီေစာင့္ေရွာက္မႈ၊ မိမိေကာင္းမႈျပဳသည္ကို သူတပါးတို႔အား ေျပာၾကား၍ ဝမ္းသာအတုယူေစမႈ၊ သူတပါးတို႔ ေကာင္းမႈျပဳသည္ကို ဝမ္းသာအတုယူမႈ၊ တရားေပစာ နာၾကား ဖတ္႐ႈ၍ ဗဟုသုတ ရယူ ျပဳမူက်င့္ၾကံမႈ၊ မိမိသိၿပီးသား တရားမ်ားကို သူတပါးတို႔အား ေျပာၾကား၍ သိေစ က်င့္ၾကံေစမႈ၊ မိမိ၏ အယူအဆ သံသယတို႔ကို စာေပေလ့လာျခင္း ေမးျမန္းျခင္းျဖင့္ မွန္ကန္ေစမႈ) ကို ျပဳလုပ္ရန္ ႀကိဳးစားျခင္း။

(၄) ျပဳလုပ္ၿပီးေသာ ေကာင္းမႈမ်ားကို သတိရ၍ ေနာက္ထပ္တဖန္ ျပဳလုပ္ရန္ ႀကိဳးစားျခင္း တို႔ ျဖစ္သည္။

သမၼသတိ

သမၼာသတိ (မွန္ေသာ အမွတ္သတိရွိမႈ) ဆိုသည္မွာ -

မိမိ၏ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း၌ ျဖစ္ပ်က္လႈပ္ရွားေနမႈ၊ အေကာင္းအဆိုး စသည့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ခံစားမႈ၊ စိတ္၏ ျဖစ္ပ်က္လႈပ္ရွားမႈ အေျခအေန၊ ျမင္မႈၾကားမႈ စသည့္ သဘာဝ အေျခအေနမ်ားကို ေစာင့္ၾကပ္ ၾကည့္႐ႈ သတိျပဳေနျခင္း ျဖစ္သည္။

သမၼာသမာဓိ

သမၼာသမာဓိ (မွန္ေသာ တည္ၿငိမ္မႈ) ဆိုသည္မွာ -

သမထ ဝိပႆနာတရားကို ႐ႈမွတ္ အားထုတ္သည့္အခါ ႐ႈမွတ္သည့္ တရားအေပၚတြင္ စိတ္တည္ၿငိမ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔ စိတ္တည္ၿငိမ္ေနသည့္အခါ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံမ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ ၾကံစည္မႈ၊ သူတပါးကို ထိခိုက္နစ္နာေစမည့္ ေတြးၾကံမႈ၊ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ပါး ထိုင္းမိႈင္းေလးလံမႈ၊ စိတ္မၿငိမ္မသက္ လႈပ္ရွားမႈ၊ ယံုမွားေတြးေတာမႈမ်ား စိတ္ထဲတြင္ မရွိေတာ့ဘဲ စိတ္သည္ ၾကည္လင္ေနသည္။

စိတ္ၾကည္လင္ရာမွ အဆင့္ဆင့္ တက္ၿပီး ဝမ္းသာမႈ၊ စိတ္ခ်မ္းသာမႈမ်ား ျဖစ္လာသည္။

စိတ္တည္ၿငိမ္ အားေကာင္းလာသည့္အခါ စိတ္ထဲတြင္ ဝမ္းနည္းဝမ္းသာ ခ်မ္းသာဆင္းရဲဆိုသည့္ သေဘာတရားမ်ားကို ခံစားမႈ မရွိေတာ့ဘဲ ႐ႈမွတ္သည့္ အာ႐ုံအေပၚတြင္သာ စိတ္သည္ အသိတရားေလးႏွင့္ တည္ရွိေနျခင္း ျဖစ္သည္။

အထက္ပါ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ သံုးခုသည္ ေလာကုတၱရာေရးရာပိုင္းတြင္ သမာဓိဆိုသည့္ အပိုင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။

သို႔ေသာ္ ထိုလမ္းစဥ္မ်ားကို ေန႔စဥ္ဘဝ လူ႔ေလာကနယ္ပယ္တြင္လည္း အသံုးခ်၍ ရႏိုင္ပါသည္။

မိမိ၏ ေန႔စဥ္ဘဝတြင္ မိမိဘာလုပ္ေနသည္ကို သိေနရမည္။

မိမိသူတပါး ႏွစ္ဦးသားတို႔အတြက္ ေကာင္းတာ လုပ္ေနတာလား၊ မေကာင္းတာ လုပ္ေနတာလား ဆိုသည္ကို သိေနရသလို အက်ိဳးရွိ,မရွိကိုလည္း သတိျပဳမိဖို႔ လိုသည္။

မိမိ၏ အေျပာအဆို အေနအထိုင္ အျပဳအမူ အၾကံအစည္မ်ားကို သတိႏွင့္ ေစာင့္ၾကည့္၍ အျပစ္မရွိ ေကာင္းမည့္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမည့္ အလုပ္မ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရပါမည္။

ဤသို႔ ျပဳလုပ္လွ်င္ အရာရာတြင္ အမွားနည္း၍ မိမိအတြက္ ေအာင္ျမင္မႈ ရသကဲ့သို႔ အျခားသူမ်ားကိုလည္း ထိခိုက္နစ္နာေစမည္ မဟုတ္သျဖင့္ သာယာခ်မ္းေျမ့သည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို ျဖစ္ေစပါလိမ့္မည္။

ေလာဘျဖစ္စရာ ေဒါသျဖစ္စရာ စသည့္ မေကာင္းေသာ အာ႐ုံမ်ားကို အမွတ္ရေနျခင္းမ်ိဳး (မိစၧာသတိ) မျဖစ္ေစဘဲ မိမိျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ သူတပါးအက်ိဳး သည္ပိုး ေဆာင္႐ြက္ခဲ့သည္မ်ားကို သတိရေနလွ်င္လည္း သမၼာသတိ ျဖစ္ေနပါသည္။

မိမိေျပာဆို ျပဳလုပ္သည့္ ကိစၥမ်ားတြင္ တည္ၾကည္မႈ ခိုင္မာမႈ ရွိရပါမည္။ ခုတမ်ိဳး ေတာ္ၾကာတမ်ိဳး အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာင္းလဲ၍ သစၥာမရွိ ကတိမတည္သည့္ အျဖစ္ကို မေရာက္ေစရပါ။

ထို႔ျပင္ ဟိုေယာင္ေယာင္ သည္စပ္စပ္ ေယာင္ေျခာက္ဆယ္အျဖစ္မ်ိဳး မေရာက္ေစဘဲ အက်ိဳးရွိမည့္ အလုပ္ကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ရမည္။

ဤေနရာတြင္ မိမိ၏ ကိုယ္က်ိဳးကိုသာ ၾကည့္ၿပီး တရားေသာနည္းျဖင့္ အသက္ေမြး ရွင္သန္ေနသည့္သူမ်ားကို ထိခိုက္နစ္နာေစမည့္အလုပ္၊ မိမိႏွင့္သူတပါး ႏွစ္ဦးသားတို႔အတြက္ အက်ိဳးမရွိ မေကာင္းသည့္ အလုပ္မ်ားကို စြဲလမ္းလုပ္ေဆာင္ေနျခင္းမ်ိဳး (မိစၧာသမာဓိ) မျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္ၾကဥ္မည္ဆိုလွ်င္ ေကာင္းေသာ တည္ၾကည္မႈမ်ိဳး ျဖစ္ေနပါမည္။

သမၼာသကၤပၸ

သမၼာသကၤပၸ (မွန္ေသာ ၾကံစည္မႈ) ဆိုသည္မွာ -

႐ႈမွတ္ေနသည့္ ကမၼ႒ာန္းအာ႐ုံအေပၚကို အမွတ္သတိေလး ကပ္ေရာက္ေနေစရန္ တြန္းတင္ေပးေနသည့္သေဘာ ျဖစ္သည္။

ထို႔အျပင္ ကာမဂုဏ္အာ႐ုံမ်ားကို သံုးေဆာင္ ခံစားဖို႔ မစဥ္းစား၊ သူတပါး၏ စည္းစိမ္ဥစၥာကို ပ်က္စီးေအာင္ မည္သို႔ လုပ္ရမည္ကိုလည္း မေတြးေတာ၊ သူတပါးကို ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ထိခိုက္နစ္နာေအာင္ ၾကံေဆာင္ျခင္းလည္း မျပဳဘဲ မိမိေအာက္ အစစ အရာရာ နိမ့္က်သူမ်ား ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားကို မည္သို႔ ကူညီေထာက္ပံ့ရမည္နည္းဟု မိမိသူတပါး ႏွစ္ဦးသားတို႔အတြက္ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ ခ်မ္းသာေအာင္ စိတ္ကူး ၾကံေဆာင္ျခင္း ျဖစ္သည္။

သမၼာဒိ႒ိ

သမၼာဒိ႒ိ (မွန္ေသာ အျမင္) ဆိုသည္မွာ -

႐ုပ္တရား နာမ္တရားမ်ား၏ သေဘာ သဘာဝႏွင့္ အျဖစ္အပ်က္ အဆက္အစပ္တို႔ကို ကိုယ္ေတြ႕ မွန္ကန္စြာ သိနားလည္ျခင္း ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ သိနားလည္သည့္အခါ အရာရာတြင္ တပ္မက္ျခင္း ကင္း၍ ဆင္းရဲျခင္းမွလည္း အၿပီး လြတ္ေျမာက္ပါေတာ့သည္။

ေန႔စဥ္ဘဝ၌လည္း မည္သည့္ကိစၥမ်ိဳးတြင္မဆို ခ်စ္ျခင္း မုန္းျခင္း မသိနားမလည္ျခင္း ေၾကာက္႐ြံ႕ျခင္းမ်ားကို အေျခခံ၍ မွားယြင္း ဘက္လိုက္မႈ မရွိဘဲ အက်ိဳးသင့္ အေၾကာင္းသင့္ မွန္ကန္စြာ ႐ႈျမင္သံုးသပ္ က်င့္သံုးႏိုင္ရပါမည္။

အရာရာတြင္ ကိုယ္ခ်င္းစာမႈ၊ ခြင့္လႊတ္နားလည္မႈ၊ သည္းခံမႈမ်ားႏွင့္ ႐ႈျမင္ႏိုင္လွ်င္ တေယာက္ႏွင့္တေယာက္ အထင္အျမင္လြဲျခင္း၊ အျပစ္တင္ျခင္း၊ မေက်နပ္ျခင္း၊ ျပန္လွန္ပုတ္ခတ္ျခင္း၊ ရန္ၿငိဳးဖြဲ႕ျခင္းမ်ား ျဖစ္မလာႏိုင္သည့္အတြက္ လူတိုင္း စိတ္ဆင္းရဲျခင္း ကင္းေဝး၍ ခ်မ္းသာသုခကို အျပည့္အဝ ရရွိႏိုင္ပါမည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ (ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ အေျခခံ အဓိကက်င့္စဥ္)ကို မိမိတို႔ကိုယ္တိုင္လည္း နားလည္ေအာင္ အေသအခ်ာ ေလ့လာ၍ အတိအက် လိုက္နာက်င့္သံုး၊ အျခားသူမ်ားကိုလည္း လိုက္နာက်င့္သံုးေစရန္ ေျပာျပတိုက္တြန္းေပးျခင္းျဖင့္ ေလာက သံသရာ ႏွစ္ျဖာေသာဌာနတို႔၌ ေအးၿငိမ္းမႈကို ရယူႏိုင္ၾကပါေစဟု ဆႏၵျပဳရပါေတာ့သည္။ ။

အရွင္ပညာသီဟ

(၁၉၉၆ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ-ႏိုဝင္ဘာထုတ္၊ ေလာကခ်မ္းသာစာေစာင္၊ အတြဲ-၆ အမွတ္-၄ မွ)