ရခိုင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ. ၀င္တစ္ဦးျဖစ္ၿပီး
ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာမရွိ ၊ ဘဂၤလီေတြအေၾကာင္း ၊ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ၊
တိုင္းရင္းသားအေရး သည္ လူ.အခြင့္အေရးထက္အေရးႀကီးေၾကာင္း စသည့္အခ်က္ေတြနဲ.
ံH R W အစီရင္ခံစာကို ျပတ္သားစြာ ျငင္းပယ္လိုက္တဲ့ ျမန္မာ့တိုင္းရင္းသူ
ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ ၏ ေလးစားဂုဏ္ယူဖြယ္ ဘ၀ျဖတ္သန္းမွဳမ်ား
------------------------------ ------------------------------ -----------
၁၉၉၁ခုႏွစ္မွ၂၀၁၁ခုႏွစ္အထိ ယူနီဆက္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ျပီး ၂၀၁၁ ေဖေဖၚ၀ါရီလ၌ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ အျမင့္ဆံုးရာထူးမ်ားထဲမွ တခုအပါအ၀င္ ျဖစ္သည့္ ယူနီဆက္၏ တရုတ္ႏိုင္ငံဌာေနကိုယ္စားလွယ္အျ ဖစ္မွ အျငိမ္းစားယူခဲ့ ေသာ ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္သည္ အေမရိကႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းကယ္လီဖိုးနီးယားသို႔ ေခတၲအလည္အပတ္ေရာက္ရွိလာစဥ္ကိုဖီ းလစ္ထြန္း(အရီဇိုးနား)၏
မိတ္ဆက္စီစဥ္ ေပးမႈျဖင့္ ၂၀၁၁ခုႏွစ္ ေမလ၁၆ရက္ေန႔၌
ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သတင္းစာမွ သြားေရာက္ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းခဲ့ပါသည္။
ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ရဲ႕ကိုယ္ေရးရာ ဇ၀င္အက်ဥ္း…
ဇာတိကရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းေတာင္ ၾကီးျမိဳ႕။
စစ္ျပီးေခတ္မွာေမြးပါတယ္။ အေဖ က က်ိဳင္းတံုေစာ္ဘြားၾကီးရဲ႔သား
စ၀္ဆိုင္မိုင္းမင္းရဲ (Sao Saimong Mangrai)အေမက
ေဒၚမီမီခိုင္(ကေမၻာဇေက်ာင္းအုပ္ ) မြန္လူမ်ိဳးဆိုေတာ့ ရွမ္းနဲ႔မြန္ကျပားလို႔ေျပာရမွာေ ပါ့။ ညီမ ေဒၚသီသီတာ(ရန္ကုန္)၊ ေမာင္ေလး စ၀္ခိုင္မိုင္း(Sao Khai Mong)USA ေမာင္ႏွမ၃ေယာက္ပါ။
ငယ္စဥ္ကေလးေက်ာင္းသားဘ၀မွာ အေမတည္ေထာင္ထားတဲ့ ကေမၻာဇေကာလိပ္ လို႔ေခၚတဲ့ေက်ာင္းမွာ ၁၀တန္းအထိတက္ခဲ့တယ္။ ၁၀တန္းစာေမးပြဲၾကီး ေျဖခါနီးမွာ အေမ့ရဲ့ေက်ာင္း ျပည္သူပိုင္သိမ္းခံရတဲ့အတြက္ ကေမၻာဇေက်ာင္းကေန ၁၀တန္း မေအာင္ဘဲ ဂႏၵီေက်ာင္းကေန ၁၀တန္းေအာင္ခဲ့တယ္။ ျပည္သူပိုင္သိမ္းခံရတဲ့ ေက်ာင္းေတြထဲမွာ အေမ့ရဲ့ကေမၻာဇေက်ာင္းက ပထမဦးဆံုးျပည္သူပိုင္အသိမ္းခံ ရတဲ့ေက်ာင္းပါ။
ေနာက္ ၁၉၆၄ အသက္၁၅ႏွစ္မွာ ရန္ကုန္၀ိဇၨာနဲ႔သိပၸံတကၠသိုလ္ တက္ခဲ့ျပီး ဘူမိေဗဒ အဓိကနဲ႔၁၉၆၈ခုႏွစ္မွာ ဘြဲ႔ယူခဲ့တယ္။ ႏွစ္စဥ္ဘာသာစံုဂုဏ္ထူးနဲ႔ ေအာင္ခဲ့တယ္။ တကၠသိုလ္ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ၁၉၆၈ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္က FGA ေက်ာက္မ်က္ဆိုင္ရာ ဒီပလိုမာကိုရခဲ့တယ္။ ၁၉၆၉ ဇန္န၀ါရီလ ဘြဲ႔ရခ်ိန္မွာ အသက္၁၉ႏွစ္။ ဘြဲ႔ရျပီးတာနဲ႔ အလုပ္တန္း၀င္ေတာ့အသက္က၁၉-၂၀ဘဲရွ ိေသးတယ္။
တကၠသိုလ္မွာ သရုပ္ျပဆရာမအေနနဲ႔ အလုပ္စလုပ္တယ္။ အသက္၂၁ႏွစ္မွာ
ႏိုင္ငံျခားပညာေတာ္သင္အေနနဲ႔ အဂၤလန္မွာရွိတဲ့ ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္မွာ ပညာ
သင္ခြင့္ရတယ္။ ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္ကေန အသက္၂၅ႏွစ္၊ ၁၉၇၄ႏွစ္ကုန္မွာPh.D
စာတမ္းတင္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ၁၉၇၅ခုႏွစ္မွာMineralogy နဲ႔ Ph.D ပါရဂူဘြဲ႔
မရခင္မွာ အပိုလိုအာကာသယာဥ္က ယူလာတဲ့ လကမၻာကေက်ာက္ေတြကို စစ္ေဆး တဲ့အလုပ္ကို
၆လေလာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာျပည္က လႊတ္တဲ့ ျပည္ပပညာေတာ္သင္ေတြထဲမွာ
အသက္အငယ္ဆံုးနဲ႔ Ph.D ဘြဲ႔ကိုရခဲ့တာပါ။ Ph.D
ဘြဲ႔ရျပီးျမန္မာျပည္ျပန္လာျပီးရ န္ကုန္၀ိဇၨာနဲ႔သိပၸံ တကၠသိုလ္ဘူမိေဗဒဌာနမွာ တိုင္းျပည္အတြက္အလုပ္ျပန္လုပ္ခဲ ့တာ ကထိကျဖစ္ တဲ့အထိ၁၉၈၈စက္တင္ဘာလအထိ၁၉ႏွစ္ၾက ာအလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။
၁၉၈၈ စက္တင္ဘာလ၁၇ရက္ေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကထြက္ျပီး ဂ်ာမနီႏိုင္ငံMunich Technical University မွာသုေတသနအလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၁ခုႏွစ္မွာ ယူနီဆက္မွာ ေအာက္ေျခကစျပီး အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာ ပရိုဂ်က္အရာရွိလုပ္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံ၅၀ေက်ာ္မွာ ေနထိုင္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၄ကေန၁၉၉၉ခုႏွစ္အထိ အေနာက္အာဖရိကတိုက္မွာယူနီဆက္ရဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ အၾကံေပးအရာရွိအေနနဲ႔လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၉ကေန၂၀၀၁အထိ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံ၂၀မွာေဒသဆိုင္ရာစီမံကိန္ းအရာရွိ၊ ၂၀၀၁ကေန၂၀၀၅အထိအင္ဒိုနီးရွားႏို င္ငံ
မွာ၊ ၂၀၀၅ခုႏွစ္မွာ ယူနီဆက္ရဲ႕ ဆူနားမိဆိုင္ရာအၾကီးအကဲနဲ႔
၂၀၀၆ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာလ ၁ရက္ေန႔ကေန အျငိမ္းစားယူတဲ့ ၂၀၁၁ေဖေဖၚ၀ါရီလအထိ
တရုတ္ျပည္ဆိုင္ရာဌာေန ကိုယ္စားလွယ္ ျဖစ္ခဲ့တယ္။
တကၠသိုလ္မွာအလုပ္လုပ္ခဲ့တဲ့အေၾက ာင္း…
ဘြဲ႔ရျပီးတာနဲ႔သရုပ္ျပဆရာမအေနနဲ ႔
ကထိက ရာထူးအထိနဲ႔ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ အေနနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္း၂၀နီးပါး
အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ျပီး တကၠသိုလ္က တပည့္ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔
ရင္းရင္းႏွီႏွီး ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ကြင္းဆင္း၊ အတူတူ ပင္ပန္းဆင္း
ရဲခံျပီးစာတမ္းေတြေရးခဲ့ဘူးတယ္။ ဒီလိုတပည့္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ရင္း ႏွီးမႈအတိုင္း
အတာေတြ၊ အေတြ႔အၾကံဳေတြက ဘာနဲ႔မွအစားထိုးလို႔ မရႏိုင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ကမၻာ
အႏွံ႔ ဘယ္ႏိုင္ငံသြားသြား ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ
တပည့္ေတြရွိလို႔လာျပီးႏႈတ္ဆက္ၾက ပါတယ္။
ျမန္မာျပည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတဲ့အခ်ိန္ေတြ၊
ကြင္းဆင္းေက်ာင္း သားေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ပင္ပန္းဆင္းရဲခံျပီး
လက္ေတြ႔ကြင္းဆင္းသင္ခဲ့၊ ေလ့လာခဲ့ရတာ ေတြကို ေနာင္တ မရပါဘူး။
မမသူငယ္ခ်င္းေတြကေျပာၾကတယ္၊ ေစာေစာစီးစီး ႏိုင္ငံျခားထြက္ အလုပ္လုပ္ရင္
ေစာေစာစီးစီးခ်မ္းသာတာေပါ့တဲ့။ မမကေတာ့ ဒီလိုမျမင္ဘူး၊ ျမန္မာျပည္မွာ
ဘူမိေဗဒပညာရွင္တဦးအေနနဲ႔လုပ္ခဲ့ ဘူးလို႔ ေအာက္ ေျခလူတန္းစားအေၾကာင္း နားလည္ခဲ့တယ္၊ ဆင္းရဲသားေတြအေၾကာင္းလဲ ပိုနား လည္ခဲ့တယ္၊ဆင္းရဲျခင္းအေၾကာင္းက ိုပိုသိခဲ့တယ္။
ႏိုင္ငံျခားထြက္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္း…
မမ ႏိုင္ငံျခားကိုထြက္ခ်င္ရင္ အေစာၾကီးထဲက ပညာေတာ္သင္ ျပီးကတည္းက လို႔ ေျပာရင္ပိုမွန္မယ္ထင္တယ္၊ ထြက္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘူမိေဗဒဌာနက ဆရာၾကီးေတြ ဆရာမၾကီးေတြ နဲ႔ မိဘေတြက ကိုယ့္ကိုယံုၾကည္လို႔ ႏိုင္ငံျခားလႊတ္ ျပီးပညာသင္ေစခဲ့တယ္၊ အားလံုးကျပန္လာမယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့ ္ၾကတယ္၊ ဒီလိုယံုၾကည္ မႈကိုေတာ့အလြဲသံုးစားမလုပ္ခ်င္ဘ ူး၊ ဒါေၾကာင့္သစၥာရွိရွိနဲ႔ျမန္မာျပ ည္ကိုျပန္လာတယ္၊ကိုယ္နဲ႔အတူပညာသ င္သြားၾကတဲ့
တခ်ိဳ႔အကိုၾကီးေတြ၊ တခ်ိဳ႔အမၾကီးေတြဆို ေလ်ာ္ေၾကးေပးလိုက္တယ္။
ျပန္မလာၾကေတာ့ဘူး။ စိတ္ဆံုးျဖတ္ျပီး ႏိုင္ငံျခားကိုထြက္ျဖစ္တာက
၁၉၈၈စက္တင္ဘာ၁၇ရက္မွာ ထြက္ လာခဲ့တယ္။
ထြက္ရတဲ့အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကလဲ သားေလးေၾကာင့္ဘဲ။ အိမ္ ေထာင္ကြဲျပီးေတာ့ သားကိုမမကပဲေစာင့္ေရွာက္လာရေတာ့
သူ႔ကို ပညာေရး ေကာင္း ေကာင္းေပးရမယ္လို႔ ခံယူထားတယ္။ သားေလးကလဲ အင္မတန္ကို
စာေတာ္တဲ့ ကေလး။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔အတြက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေအာင္၊ သူ
တိုးတက္ဖြံ႔ျဖိဳးေရး အတြက္ မမၾကိဳးစားမယ္လို႔ ခံယူျပီး ဒီစိတ္နဲ႔ဘဲ
အကိုတေယာက္ဆီမွာ ေဒၚလာ တစ္ ေထာင္ေခ်းျပီး ထြက္လာခဲ့တယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံ၊
ဘယ္ေဒသ၊ ဘာအလုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အာမခံခ်က္တခုမွမရွိဘဲထြက္လာခဲ့တ ာ။ ခုအသက္အရြယ္မွာျပန္စဥ္းစားေတြး ၾကည့္ေတာ့ေၾကာက္မိပါတယ္။ ၁၉၈၈ႏွစ္မွာ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံဘြန္းျမိဳ႕Alexand er von Humboldt ေဖါင္ ေဒးရွင္းက Ph.Dဘြဲ႕ရွိတဲ့ပညာရွင္ေတြကိုခန္ ႔မယ့္Post
တခု ကမမကို ေခၚထား တာရွိတယ္။ ေဖါင္ေဒးရွင္းက Post အတြက္
မမကိုလက္ခံလိမ့္မယ္ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ ခ်က္နဲ႔ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကိုထြက္သာထ ြက္လာခဲ့ရတယ္၊
ဘာမွမေသခ်ာဘူး။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံကိုေရာက္ေတာ့ ေခၚထားတဲ့ Post မွာအလုပ္ရဖို႔
အေမရိက၊ဂ်ပန္၊ အဂၤလိပ္သိပၸံရွင္ေတြနဲ႔ (ယွဥ္)ျပိဳင္ျပီးမွ အလုပ္ရခဲ့တယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔အေျခအေန အ ေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ လာတာ ေနာက္က်ေပမယ့္
အလုပ္ရခဲ့တယ္။ မမကို အလုပ္ ေပးတာက အသက္၄၀ေအာက္ ထူးခြ်န္တဲ့
သိပၸံပညာရွင္ျဖစ္လို႔၊ ေနာက္ျပီး ျမန္မာ ျပည္မွာလုပ္ခဲ့တဲ့သုေတသနလုပ္ငန္ းေတြကိုၾကည့္ျပီးေတာ့ေပးတာလို႔သ ိရတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမတၱရာ၊မိုးကုတ္ေဒသ မွာ အေနအစားဆင္းရဲ၊ေခတ္မွီပစၥည္းကရိ ယာမစံုလင္ဘဲ ကြင္းဆင္းေလ့လာျပီး သုေတသနစာတမ္းေကာင္းေကာင္းေတြ ထြက္ လာႏိုင္လို႔ေရြးတာျဖစ္တယ္လို႔ဆိ ုျပီး မမကိုၾကိဳက္တဲ့ျမိဳ႕ေရြးဆိုျပီး
အလုပ္ခန္႔လိုက္ ေတာ့တာပဲ။ ဒီလိုနဲ႔မမလဲ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံMunich Technical
University တကၠသိုလ္မွာ ၁ႏွစ္ခြဲေက်ာ္ သုေတသနအလုပ္ေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
အလုပ္မွာ မမကျမန္မာျပည္ ကလာတာဆိုေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာပညာမွာ သူမ်ားေတြထက္
ေခတ္ေနာက္က်ေနေပ မယ့္လဲ ၾကိဳးစားျပီး ေလ့လာလိုက္ေတာ့
စာတမ္းေတြထြက္ခဲ့ပါတယ္။ အလုပ္လုပ္ေနရင္းပဲ ကိုယ့္တကၠသိုလ္ေဟာင္းျဖစ္တဲ့
ကင္းဘရစ္ကို ျပန္သြားေလ့ လာၾကည့္တယ္။ ဂ်ာမနီမွာက ဘာသာစကားက နဲနဲခက္တယ္။
ျပီးေတာ့ သား ပညာ ေရးကိုလည္း အဂၤလန္မွာ ထားခ်င္တယ္ဆိုေတာ့
ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္ကို သြား ၾကည့္ခဲ့တယ္။
အဲဒီမွာဘာကိုျမင္လိုက္သလဲဆိုေတာ ့ မမ ငယ္ငယ္ကသူငယ္ခ်င္းေတြကပေရာ္ ဖက္ဆာၾကီးေတြ၊ဆရာၾကီးေတြျဖစ္ေနၾ ကျပီ။
ဒီလိုျဖစ္ေနၾကေပမယ့္လည္း သူတို႔ရဲ့ ဘ၀ဟာ တကယ့္ေအာက္ေျခမဆန္ဘူး။
ေအာက္ေျခမဆန္ဘူးဆိုတာကလူေတြနဲ႔ ထိေတြ႔မႈနည္းတာကိုေျပာတာေနာ္။
သူတို႔ကသုေတသနခန္းထဲ၊ဓါတ္ခြဲခန္ းထဲ
မွာ၊ စာၾကည့္တိုက္ၾကီးေတြထဲမွာဘဲ က်င္လည္ေနၾကရတယ္။ ဆရာၾကီးေတြက ေျပာတယ္၊
ဒီမွာအလုပ္လုပ္ခ်င္ရင္ဆက္လုပ္။ အခ်ိန္တန္ရင္ပါေမာကၡေတာ့ျဖစ္
လာမွာဘဲလို႔ေျပာတယ္။ ဒီမွာမမ စဥ္းစားတယ္။ ငါ ဒီလို စာၾကည့္တိုက္ၾကီးထဲ၊
သုေတသနအခန္းထဲမွာ ေနႏိုင္မလားေပါ့။ မမ က ျမန္မာျပည္က ထြက္လာတာလဲ
မၾကာေသးဘူး။ ျမန္မာျပည္ ရဲ႔ တခ်ိဳ႔ေနရာေတြမွာ အစာရည္စာခ်ိဳ႔တဲ႔ေနတာေတြ၊
တိုင္းျပည္ဆင္းရဲေနတာေတြ ကိုလည္းမ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ျမင္လာ ခဲ့ရသူဆိုေတာ့
ဘယ္လိုခံစားမိလိုက္သလဲဆို ေတာ့ ငါ တကၠသိုလ္မွာ မလုပ္ခ်င္ဘူး၊ လူေတြနဲ႔
ထိေတြ႔တဲ့အလုပ္၊ အထူးသျဖင့္ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လူေတြကို ကူညီတဲ့
အလုပ္ဘဲ လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုတဲ့ စိတ္ဆႏၵက ထင္းထင္းၾကီးေပၚလာတယ္၊
မမရဲ့ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ အခက္အခဲလဲ ျဖစ္ေနေတာ့
ကုလသမဂၢအလုပ္ကိုၾကိဳးစားမယ္ဆိုျ ပီးဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်လိုက္တယ္။
ကုလသမဂၢ အလုပ္၀င္ခဲ့ရပံုေတြအေၾကာင္း…
၁၉၉၀ဂ်ာမနီကထြက္လာျပီးအေမရိကကို ေရာက္လာခဲ့တယ္။
ကုလသမဂၢမွာ အလုပ္၀င္ေတာ့လဲ Ph.D မို႔သူတို႔ကတန္းခန္႔လိုက္တာ မဟုတ္ပါဘူး။
ေအာက္ေျခ ကေန စ၀င္လုပ္ျပီး ပင္စင္ယူတဲ့အခ်ိန္မွာ ကုလသမဂၢရဲ့
အဆင့္အျမင့္ဆံုးရာထူး ထဲကတခုျဖစ္တဲ့ တရုတ္ျပည္ရဲ့ဌာေနကိုယ္စားလွယ္
ရာထူးတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ျပီးမွပင ္စင္ယူခဲ့ပါတယ္။
အလုပ္စ၀င္ေတာ့လဲ ၃လ ယာယီအလုပ္ေပၚလို႔ ၀င္ေလွ်ာက္လိုက္ျပီး ကုလသမဂၢမွာ
၀င္သြားတာပါ။ Database ေရးဖို႔ လူလိုလို႔ေခၚေတာ့ မမက ဒီေလာက္ကေတာ့
အေပ်ာ့ေပါ့ဆိုျပီး၀င္ေလွ်ာက္လို က္တာ။ မမက ျမန္မာျပည္မွာ ေနာက္ဆံုးေပၚကြန္ပ်ဴတာပညာကို မေလ့လာခဲ့ရေပမယ့္ ဂ်ာမနီေရာက္ေတာ့ သူမ်ားထက္ အမ်ားၾကီးၾကိဳးစားေလ့လာခဲ့တဲ့အတ ြက္
စာတမ္း ေတြအတြက္ ကြန္ပ်ဴတာေတြကို ေကာင္းေကာင္းသံုးတတ္ေနျပီ။ Database
အလုပ္ရတာကေတာ့ မမရဲ႕ဆရာၾကီး ေဒါက္တာညီညီရဲ့ ေက်းဇူးနဲ႔ ေစာင့္ေရွာက္
မႈေၾကာင့္ပဲ။ ဒီ Detabase အလုပ္လုပ္ေနတုန္းယူနီဆက္ကနံပါတ္ ၂လူၾကီးျဖစ္တဲ့
ေဒါက္ တာရစ္ခ်တ္ေဂ်ာ္လီက မမကို ကင္းဘရစ္တကၠသိုလ္ကPh.D ဆိုတာလဲသိေရာ မမ
လုပ္ေနရတဲ့အလုပ္နဲ႔ အရည္အခ်င္းနဲ႔က မတန္ဘူးဆိုျပီး စမ္းသပ္တဲ့အေနနဲ႔ စာ
တမ္းတခုေရးခိုင္းတယ္။
အဲဒါကလဲ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္UN ေအဂ်င္စီေတြကို Coordination လုပ္တဲ့အေၾကာင္း စာတမ္းျဖစ္ေနတယ္။ မမၾကိဳးစားျပီး သုေတသနေတြလုပ္၊ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းတာေတြလုပ္၊ အခ်က္အလက္ေတြစုျပီး ေရးလိုက္တာ စာတမ္းတေစာင္ ထြက္ သြားေရာ။ မမ တင္လိုက္တဲ့စာတမ္းကို လူၾကီးေတြ ဘယ္ေလာက္ သေဘာက် သလဲဆိုရင္ တကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ UNရံုးေတြကိုUN ရဲ့စာအေနနဲ႔ ျဖန္႔တယ္။ မမ နာမည္ ကိုေတာ့ မတပ္ဘူး။ အဲဒါကပိုျပီးသိကၡာရွိတယ္။ အဲဒီမွာ နာမည္ရသြားျပီး UN မွာ အလုပ္ရသြားတယ္။ ကိုယ့္ရဲ့ဘြဲ႔ကဘူမိေဗဒဆိုေတာ့ ဘူမိေဗဒနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အလုပ္ ကိုရလိုက္တယ္။ဒါေပမယ့္လည္းနိမ့္ တဲ့ရာထူးကေနစတာေပါ့ေလ။
UN မွာလုပ္ခဲ့ရတုန္းကၾကံဳေတြ႔ရတဲ့အ ေတြ႔အၾကံဳအေၾကာင္း…
UN မွာပထမဆံုးစလုပ္ရတဲ့အလုပ္ကႏEnvi ronment
ေပါ့။ နယူးေယာက္မွာလုပ္ ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂ်ီနီဗာနဲ႔ Rio deJaneiro
ျမိဳ႔ေတြကို သြားအလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီမွာ ကေလးလူငယ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ႏJhEnv ironment Policy
ေတြကို မမ ေရးခဲ့တယ္။ ယူနီဆက္မွာ ေအာင္ျမင္မႈေတြရခဲ့လို႔ ရာထူးတိုးခဲ့တယ္။ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ ေဘာ့စတီးနီးယား၊ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ပါကစၥတန္၊ တာဂ်စ္ကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ လဲလုပ္ခဲ့တယ္။
တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ စစ္အတြင္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ UN ကားေပၚမွာ မမနဲ႔ကားဒရိုင္ဘာ၂ေယာက္ထဲ သြားအလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ဒီလို လုပ္ေနရင္းနဲ႔ ကိုယ့္ကို ရာထူးေနရာေတြ ေပးလာတယ္။ ဆားဗီးယားမွာ လက္ေထာက္ ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ရာထူး၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီစစ္ျဖစ္ေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္မလား ဆိုျပီးျဖစ္လာတယ္။ ဒီေတာ့ မမ စဥ္းစားတာက စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ မမ က ကေလးကို ေခၚ ထားလို႔လဲမရဘူး။ ဒီစစ္ျဖစ္တဲ့ေနရာေတြမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရင္ သားေလးကို ေဘာ္ဒါေက်ာင္းပို႔ရေတာ့မယ္။ မမမွာလဲ ဒီသားနဲ႔အေမႏွစ္ေယာက္ထဲရွိတာ၊ ကိုယ့္ မွာ ခက္ခက္ခဲခဲဒီသားကိုျပဳစုလာတာ။ ကိုယ့္သားနဲ႔လဲေ၀းသြားမယ္။ ျမန္မာစကား လဲတတ္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီရာထူးကို ကိုယ္ယူလိုက္ရင္ က်ိန္းေသ ရာထူးတိုး ျမန္ မွာမွန္ေပမယ့္ မမ မယူခဲ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ မမလဲစဥ္းစားတယ္။ ကိုယ့္သားနဲ႔ လဲျပီး ရာထူးယူမလား၊ သားနဲ႔အတူေနမလား ေပါ့။ ေနာက္ဆံုး ရာထူးမတိုးလဲေန သားကိုေတာ့ မခြဲႏိုင္ဘူး ဆိုျပီး အာဖရိကကို ေရြးခဲ့တယ္။
၁၉၉၄ကေန ၁၉၉၉ခုႏွစ္ ၆ႏွစ္နီးပါးကို ၂၃ႏိုင္ငံအတြက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ တယ္။ ၁၅ႏိုင္ငံက ျပင္သစ္ဘာသာစကား၊ ၅ႏိုင္ငံက အဂၤလိပ္စကား၊ ၂ႏိုင္ငံက ေပၚ တူကီစကား၊ ၁ႏိုင္ငံကစပိန္စကားေတြေျပာၾကတယ္ ဆိုေတာ့ မမက ျပင္သစ္စကား ကို ေသခ်ာေျပာႏိုင္ေအာင္ပဲသင္ခဲ့တယ္ ၊ ျပင္သစ္စကားနဲ႔ အဂၤလိပ္စကားတတ္ရင္ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကိုအုပ္ ခ်ဳပ္ႏိုင္ျပီ။
ႏိုင္ငံ၂၀အတြက္ အဆင္ေျပလို႔ မမက ျပင္သစ္စကားသင္ခဲ့တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္
ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ ၃ႏွစ္လုပ္ျပီးရင္ ေနာက္တျခားႏိုင္ငံကို ေျပာင္းလို႔
ရတယ္။ မမက ဘာလို႔ အာဖရိကမွာ ၅ႏွစ္ေက်ာ္၆ႏွစ္ထိၾကာေနသလဲဆိုေတ ာ့ ကိုယ့္သားေလးက အဲဒီမွာ အထက္တန္းေက်ာင္းကို တက္ေနျပီဆိုေတာ့ သူ အထက္ တန္းေအာင္ျပီးတဲ့အထိေနမယ္ဆိုျပီ း မမက မေျပာင္းခ်င္ေၾကာင္း ေတာင္းဆို လိုက္တယ္။ သားေလးလဲ Abidjan (Cote d’Ivoire) Ivory Coast ကေန အထက္တန္းေအာင္ခဲ့တယ္။
အဲလို ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ခဲ့ရလို႔ လူေတြရဲ့ တကယ့္ဆင္းရဲမြဲေတမႈေတြ၊ တိုး တက္ဖြံ႔ျဖိဳးဖို႔ လိုအပ္တာေတြ၊ ေရာဂါမ်ိဳးစံုေတြကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ဆင္းရဲ သားေတြ၊ ေရာဂါေတြကို ကိုယ္တိုင္ၾကံဳေတြ႔ျမင္ခဲ့ရတဲ့အ တြက္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ကိုယ္ ကဆရာ၀န္မဟုတ္ေသာ္လည္းဘဲဆရာ၀န္ေတ ြကိုပါအုပ္ခ်ဳပ္လာႏိုင္ခဲ့တယ္။
ဒီလိုဆင္းရဲျပီး ေရာဂါထူေျပာတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ လုပ္ခဲ့ရတယ္။
ကိုယ္ေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံ၊ တိုင္းျပည္တိုင္း၊ ရြာတိုင္းမွာ လူနာေတြၾကားထဲ၊
ဆင္းရဲသားေတြၾကားထဲ မွာ သူတို႔နဲ႔တန္းတူ ေနထိုင္ခဲ့တယ္။ သူတို႔ၾကားထဲမွာ
၀င္ဆန္႔ရတယ္။ ေအာက္ေျခ ဆန္စြာေနထိုင္ႏိုင္တယ္လို႔ေျပာရ မွာေပါ့။
၁၉၉၈မွာ သားက တကၠသိုလ္တက္ျပီဆိုေတာ့ မမလဲ ၁၉၉၉မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ကို ေျပာင္းတယ္။ အဲဒီမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း၂၀အတြက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အေနာက္ဖက္အစြန္ဆံုးႏိုင္ငံကေမာ္ ရိုကို၊ အေရွ႕ဘက္အစြန္းဆံုးကႏိုင္ငံအီရန ္အထိဘဲ။
ဆာဒန္ဟူ စိန္ေခတ္မွာလုပ္ခဲ့ရတယ္။ ဒီႏိုင္ငံေတြက အာရပ္စကားဘဲေျပာတယ္။
အာရပ္ဘာ သာကခက္လြန္းေတာ့ မမ မသင္ခဲ့ဘူး။၂ႏွစ္ခြဲေနခဲ့တယ္။
အယ္ဂ်ီးရီးယားမွာအလုပ္လုပ္တဲ့အခ ်ိန္ကတဖက္စြန္းေရာက္သူေတြကအစိုး ရကို ဒုကၡေပးတဲ့အေနနဲ႔ရိုးရိုးအရပ္သာ းေတြကိုလည္ပင္းျဖတ္ေနတဲ့အခ်ိန္မ ွာကိုတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ရတယ္။
တျခာ႕းၿ ၀န္ထမ္း၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြကေတာ့ အရပ္ထဲ မ သြားရဲၾကဘူး။ အိမ္ေတြ
ကြင္းဆင္းေလ့လာေရးကို မသြားရဲၾကဘူး။ ကိုယ္ကရွင္းရွင္း ေျပာရရင္
ျမန္မာျပည္မွာ နည္းမ်ိဳးစံု၊ အခက္ခဲမ်ိဳးစံုနဲ႔ ကြင္းဆင္းခဲ့ရတဲ့
အေတြ႔အၾကံဳ ေတြက ရွိခဲ့ေတာ့ မေၾကာက္ဘူး၊ ဘယ္သူသြားသြား မသြားသြား
ကိုယ္ကသြားတာဘဲ။ ကိုယ္က ဗုဒၶဘာသာ၀င္လဲျဖစ္ေတာ့ ေသတေန႔ေမြးတေန႔ဘဲဆိုျပီး
သြားတာဘဲ၊ မေၾကာက္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္အာရပ္တပည့္ေတြက ကိုယ့္ကိုခ်စ္ၾကတယ္။
အာရွမွာ စီးပြားပ်က္ကပ္ဆိုက္ျပီးတဲ့ေနာက ္
အင္ဒိုနီးရွားမွာ သမၼတဆူဟာတို ျပဳတ္ က်ျပီး တိုင္းျပည္က
စစ္ေဘးၾကံဳျပီးျပိဳလဲမလို ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနရာတိုင္းမွာ မူဆလင္နဲ႔ ခရစ္ယာန္ေတြ
စစ္ျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ မမက အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ယူနီဆက္ရဲ့
နံပါတ္(၂) အၾကီးအကဲရာထူးအေနနဲ႔ သြားအလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အင္ဒိုနီးရွားရဲ့
အေရွ႕ဖ်ားPapua ဆိုတဲ့ကြ်န္းစုက ဟိုးအရင္က လူသားစားတဲ့ ေနရာေပါ့။ အဲဒီ
ေက်ာက္ေခတ္လူသားေတြ ေနတဲ့ေနရာကို လမ္းျပတေယာက္နဲ႔ ၂ ေယာက္ထဲ
ေတာေတာင္ေတြျဖတ္ျပီး ကုန္းေၾကာင္း လမ္းေလွ်ာက္ သြားခဲ့တယ္။ အဲဒီလူေတြက
ခုခ်ိန္ထိ မီးျခစ္မသံုးဘူး၊ မီးလိုရင္ သစ္ကိုင္းေျခာက္ခ်င္း ပြတ္တိုက္ျပီး
မီးေမႊးယူၾကတုန္းဘဲ။ အ၀တ္အစားမ၀တ္ၾကဘူး။ သူတို႔ရဲ့ ဓေလ့အယူအရ မိခင္တေယာက္ဟာ
သူ႔ရဲ့ကေလးတေယာက္ ေသသြားတိုင္း လက္ေခ်ာင္းတေခ်ာင္းျဖတ္ရတယ္။
လက္ႏွစ္ဘက္မွာရွိတဲ့ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြ အားလံုးျဖတ္လို႔ရတယ္။
လက္မကိုေတာ့ေပးမျဖတ္ဘူး။ လက္မက အလုပ္လုပ္လို႔ ရေအာင္ခ်န္ထားတာ။
လက္ေခ်ာင္းေတြျဖတ္လို႔ ကုန္ရင္နားရြက္ျဖတ္ရတယ္။ ဒီလို ျဖတ္တဲ့အခါမွာလဲ
ေက်ာက္ေခတ္လူသားေတြျဖစ္တဲ့အတြက္ ေခတ္မွီသံမဏိဓါး ေတြမရွိတဲ့အတြက္ ေက်ာက္ဓါးေတြနဲ႔ျဖတ္ရတယ္။ အရမ္းကို ေခတ္မမွီတဲ့ေနရာေတြ ကိုသြားခဲ့ရတယ္။အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ ္။
ဒီလိုေအာက္ေျခက်က်အလုပ္လုပ္ခဲ့ရ သလို
အျမင့္ဆံုးကိုလဲ ေရာက္ခဲ့တယ္။ အင္ဒိုနီးရွား အမ်ိဳးသမီးသမၼတMegawati
Sukarnoputri နဲ႔ လက္ရွိသမၼတ Susilo Bambang Yudhoyono
၂ေယာက္စလံုးနဲ႔ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ၂၀၀၄ ဩဂုတ္လ အားခ်ဲ
Acehမွာသူပုန္ေတြထေနတဲ့အတြက္ ဘယ္ႏိုင္ငံျခားသား မွ ေပးမ၀င္တဲ့အခ်ိန္မွာ မမ
နဲ႔ ယူနီဆက္ရဲ႕ အလွဴရွင္ႏွစ္ဦးနဲ႔ က်န္းမာေရး၀န္ၾကီး
ေလယာဥ္ပ်ံနဲ႔သြားႏိုင္ခဲ့တယ္။
၂၀၀၄ခု ဒီဇင္ဘာ၂၆မွာ ဆူနာမိ ျဖစ္ေတာ့လဲ မမ သြားျပီး စီမံခန္႔ခြဲခဲ့ရတယ္။ မမသြားျပီး လုပ္ကိုင္ခဲ့တဲ့အခါမွာ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ ေကာင္းလို႔ နာမည္အရမ္းတက္ခဲ့ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၅မွာ ရာထူးအၾကီးၾကီး တိုးခဲ့တယ္။ ဆူနာမိထိတဲ့ ႏိုင္ငံ၈ႏိုင္ငံ အတြက္ ေဒၚလာသန္း၇၀၀ေက်ာ္ကို ကိုင္ျပီး စီမံခန္႔ခြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ေငြသန္း၇၀၀ေက်ာ္ကို သံုးတဲ့ေနရာမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ လိမ္လည္မႈမရွိဘဲ သံုး စြဲတယ္ဆိုတာကို သံသယကင္းေအာင္ သိသာႏိုင္တဲ့ စာရင္းစစ္တဲ့နည္းစနစ္၊ အထက္ တင္ျပတဲ့နည္းစနစ္ေတြကို နယူးေယာက္မွာ ရံုးထိုင္ရင္းနဲ႔ တီထြင္ခဲ့တယ္။ ဒီလိုလုပ္ ႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ကိုဖီအာနန္၊ သမၼတကလင္တန္တို႔ရံုးနဲ႔ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ေဟာလီး၀ုဒ္သရုပ္ေဆာင္ Roger Mooreနဲ႔လဲလက္တြဲလုပ္ခဲ့ရဘူးတယ္ ။တရုတ္ရုပ္ရွင္မင္းသမီး Zhang Ziyi နဲ႔လဲလက္တြဲလုပ္ခဲ့ရဘူးတယ္။ တရုတ္ဒုသမၼတXi Jinping တက္ခဲ့တဲ့ High-Level Meeting on
Cooperation for Child Rights in Asia Pacific Region ကို ၂၀၁၀ ႏို၀င္ ဘာလ၄ရက္ကေန၆ရက္အထိတရုတ္ႏိုင္ငံေ ပက်င္းျမိဳ႕မွာဦးစီးလုပ္ေပးခဲ့တ ယ္။
သားတိုးေန၀င္းအေၾကာင္း…
၁၉၇၉မွာေမြးတဲ့သားက ျမန္မာျပည္က ထြက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ၈ႏွစ္၉ႏွစ္အရြယ္ ကတည္း မမကေရာက္တဲ့ေနရာတိုင္းမွာ တေန႔ကို တနာရီ ျမန္မာစာ သင္ေပးပါ တယ္။ အေမ အလုပ္လုပ္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြကို လိုက္ရလို႔လဲ ဘာသာစကားေပါင္း ၄မ်ိဳးကိုေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အာဖရိကမွာ အင္တာေနရွင္နယ္ေက်ာင္း တက္ျပီး အထက္တန္းေအာင္တယ္။ SATကို အမွတ္ျပည့္နဲ႔ေအာင္လို႔ MIT, Harvard တကၠသိုလ္ေတြက ၀င္ခြင့္ေပးတယ္။ ေနာက္ဆံုး သူက MITတကၠသိုလ္ကို ေရြးလိုက္ တယ္။ ၁၉၉၈မွာ MIT တကၠသိုလ္ကိုတက္ျပီး ၅ႏွစ္အတြင္း ကြန္ပ်ဴတာသိပၸံ အပါ အ၀င္ဒီဂရီ၃ခုနဲ႔ေအာင္တယ္။ အေမပိုက္ဆံကုန္မွာစိုးလို႔ Ph.D ဘြဲ႕မယူဘဲ အလုပ္ တန္း၀င္လိုက္တာခုအေမထက္ခ်မ္းသာေ နပါတယ္။
အခုလက္ရွိဆရာမရဲ့အစီအစဥ္…
မမက အခုပင္စင္ယူလိုက္ျပီဆိုေပမယ့္ ပင္စင္ယူျခင္းသည္ အလုပ္ရပ္စဲျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ အလုပ္ကိုဆက္လုပ္မယ္။ Consultant အေနနဲ႔လုပ္ဘို႔ အစီအစဥ္ရွိတယ္။အဖြဲ႔အစည္းတခုက မမကို အလုပ္အပ္ခ်င္ရင္ မမကို အီးေမးလ္နဲ႔ ဆက္သြယ္လိုက္ရံု ဘဲ။ မမျပန္ေနမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အီးေမးလ္က ေန႔တိုင္းနာရီတိုင္း ရေနတာ မဟုတ္ ေပမယ့္လဲ အီးေမးလ္ေတာ့ရတယ္။ မမရဲ့အလုပ္က အီးေမးလ္တခုတည္းရွိရံုနဲ႔ျဖစ္ တယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံကမဆို မမကို လိုလို႔ ဒီအလုပ္ကို လာလုပ္ေပးပါလို႔ အီးေမးလ္ ပို႔ လိုက္တာနဲ႔ မမက ထိုင္းႏိုင္ငံကိုထြက္ျပီး လိုအပ္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္း ရွာေဖြျပီး သုေတသနလုပ္ျပီး အလုပ္လုပ္ရံုပါဘဲ။
ထိုင္းႏိုင္ငံကို ထြက္လုပ္ရတယ္ ဆိုတာကလဲ ရန္ကုန္ရဲ႔အင္တာနက္က ေႏွးျပီး ထိုင္းမွာက ပိုျမန္လို႔ အလုပ္လုပ္ရတာ နဲ႔ လိုခ်င္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြရွာတဲ့ေန ရာမွာ
ထိုင္းမွာက ပိုျမန္လိမ့္မယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာေတာ့ စီးပြားေရးအရ
အလုပ္လုပ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ပရဟိတလုပ္ငန္း ကိုလုပ္မယ္။ သူမ်ားကိုကူညီတာ၊
လူငယ္ေတြကို သင္တန္းပို႔ခ်တာေတြ လုပ္မယ္လို႔ ဆႏၵရွိပါတယ္။ လန္ဒန္တကၠသိုလ္က
Public Policy ဘြဲ႔တခု ယူဖို႔ ၾကိဳးစား ေနတယ္၊ တရုတ္ဘာသာစကား ဆက္သင္ဦးမယ္။
အိမ္ကလဲ ျပင္ေနတယ္ဆိုေတာ့ ဒီႏွစ္ေတြထဲမွာဒါေတြပဲလုပ္ဖို႔ရ ွိပါတယ္။
အေမ့အိမ္ကို ကိုယ္က ျပန္၀ယ္ျပီး ျပန္ျပင္ေနတယ္။ နဂိုအိမ္ေလးကို
ဖ်က္လိုက္တဲ့ အတြက္ အိမ္ဖ်က္တာ သိန္း၂၀ေက်ာ္ ရတယ္။ အဲဒါအားလံုးကို
ပရဟိတလုပ္ငန္း လုပ္တဲ့ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းကိုလွဴပ စ္လိုက္တယ္။
တကၠသိုလ္မွာစာသင္ခဲ့စဥ္ကအမွတ္တရ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း…
တကၠသိုလ္မွာ သရုပ္ျပဆရာမဘ၀နဲ႔ စာစသင္တဲ့အရြယ္က ၁၉ႏွစ္ ၂၀ မျပည့္ ေသးဘူး။ ေနာက္ နယ္ေတြမွာ လက္ေတြ႔ဆင္းရေတာ့လဲ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ မမက လက္ရည္တျပင္တည္း ေနထိုင္စားေသာက္တယ္။ ဆရာမဆိုျပီး သီးသန္႔ေနတာမ်ိဳး မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေတာနက္ထဲမွာ က်ားေတြရွိတဲ့ ဂူၾကီးထဲမွာ ျဖတ္ေျပးခဲ့ရဘူးတယ္။အမွတ္တရေတြက ေတာ့အမ်ားၾကီးပါဘဲ။
မမက ေက်ာင္းဆရာဗီဇပါတယ္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ယူနီဆက္မွာ လုပ္ေနရင္းလဲ
ေရာက္ရာတိုင္းျပည္မွာ သင္တန္းေတြေပးရတယ္။ စာေတြသင္ေပးရတယ္။ တသက္
လံုးစာသင္ေပးလာရတယ္လို႔ေျပာလို႔ ရပါတယ္။
အလုပ္မ်ားတဲ့ၾကားကအပန္းေျဖနည္း…
တေန႔ကို တနာရီခြဲ႔ Yoga လုပ္ပါတယ္။အင္ဒိုနီးရွားမွာတံုး ကေရကူးပါတယ္။
ရုပ္ရွင္သိပ္မၾကည့္ျဖစ္ပါဘူး၊။ တီဗီမွာသတင္းပဲၾကည့္ျဖစ္တယ္။ ခရီးသြားရေတာ့
ေလယာဥ္ေစာင့္တဲ့အခ်ိန္မွာ စာဖတ္ပါတယ္။ ငယ္ငယ္က ၀တၳဳဖတ္ေပမယ့္ ေနာက္ ပိုင္း
Non Fiction, Biography နဲ႔ Political History စာအုပ္ေတြဖတ္ပါတယ္။
အခုအသက္အရြယ္အထိမ်က္မွန္မတပ္ရေသ းဘူး။ ေတာင္တက္၀ါသနာပါလို႔ မႏွစ္က မမက ေမာင္ေလးရယ္၊ ညီမေလးနဲ႔အတူ ၀ိတိုရိယ ေတာင္သြားတက္ခဲ့ပါတယ္။
ျဖည့္ေျပာခ်င္တဲ့စကား…
ႏိုင္ငံျခားေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာလူငယ္ေတြ ျမန္မာဘာသာစကားအျပင္ အျခားဘာ သာစကားကိုလဲသင္ေစခ်င္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ မ်ားမ်ား လုပ္ေစခ်င္သလို ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြမွာလဲ လွဴဒါန္းေစခ်င္တယ္။ လူတိုင္း က်န္းမာေရးအတြက္ အခ်ိဳကို ေလွ်ာ့စားေစခ်င္တယ္။ အခြင့္ရရင္ျမန္မာျပည္ရဲ့ပညာေရးစ နစ္ကိုတိုးတက္ေအာင္လုပ္ေပးခ်င္ပ ါတယ္။ ။
ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သတင္းစာ၏ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္ျခင္းကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ေျဖၾကားေပးေသာ ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ အားအထူးေက်းဇူးတင္ပါသည္။
မိုးသက္ကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ မႏၱေလးေဂဇက္ ႏို၀င္ဘာ ၂၀၁၁ “ထင္ရွားေက်ာ္ၾကား ျမန္မာမ်ားက႑” တြင္ပံုႏွိပ္ေဖၚျပျပီးျဖစ္ပါသည္ ။
Than Tun Than
ရိုဟင္ဂ်ာဆိုတာမရွိ ၊ ဘဂၤလီေတြအေၾကာင္း ၊ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ၊
တိုင္းရင္းသားအေရး သည္ လူ.အခြင့္အေရးထက္အေရးႀကီးေၾကာင္း စသည့္အခ်က္ေတြနဲ.
ံH R W အစီရင္ခံစာကို ျပတ္သားစြာ ျငင္းပယ္လိုက္တဲ့ ျမန္မာ့တိုင္းရင္းသူ
ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ ၏ ေလးစားဂုဏ္ယူဖြယ္ ဘ၀ျဖတ္သန္းမွဳမ်ား
------------------------------
၁၉၉၁ခုႏွစ္မွ၂၀၁၁ခုႏွစ္အထိ ယူနီဆက္တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ျပီး ၂၀၁၁ ေဖေဖၚ၀ါရီလ၌ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ အျမင့္ဆံုးရာထူးမ်ားထဲမွ တခုအပါအ၀င္ ျဖစ္သည့္ ယူနီဆက္၏ တရုတ္ႏိုင္ငံဌာေနကိုယ္စားလွယ္အျ
ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ရဲ႕ကိုယ္ေရးရာ
ဇာတိကရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္းေတာင္
ငယ္စဥ္ကေလးေက်ာင္းသားဘ၀မွာ အေမတည္ေထာင္ထားတဲ့ ကေမၻာဇေကာလိပ္ လို႔ေခၚတဲ့ေက်ာင္းမွာ ၁၀တန္းအထိတက္ခဲ့တယ္။ ၁၀တန္းစာေမးပြဲၾကီး ေျဖခါနီးမွာ အေမ့ရဲ့ေက်ာင္း ျပည္သူပိုင္သိမ္းခံရတဲ့အတြက္ ကေမၻာဇေက်ာင္းကေန ၁၀တန္း မေအာင္ဘဲ ဂႏၵီေက်ာင္းကေန ၁၀တန္းေအာင္ခဲ့တယ္။ ျပည္သူပိုင္သိမ္းခံရတဲ့ ေက်ာင္းေတြထဲမွာ အေမ့ရဲ့ကေမၻာဇေက်ာင္းက ပထမဦးဆံုးျပည္သူပိုင္အသိမ္းခံ ရတဲ့ေက်ာင္းပါ။
ေနာက္ ၁၉၆၄ အသက္၁၅ႏွစ္မွာ ရန္ကုန္၀ိဇၨာနဲ႔သိပၸံတကၠသိုလ္ တက္ခဲ့ျပီး ဘူမိေဗဒ အဓိကနဲ႔၁၉၆၈ခုႏွစ္မွာ ဘြဲ႔ယူခဲ့တယ္။ ႏွစ္စဥ္ဘာသာစံုဂုဏ္ထူးနဲ႔ ေအာင္ခဲ့တယ္။ တကၠသိုလ္ေနာက္ဆံုးႏွစ္ ၁၉၆၈ခုႏွစ္မွာ အဂၤလန္က FGA ေက်ာက္မ်က္ဆိုင္ရာ ဒီပလိုမာကိုရခဲ့တယ္။ ၁၉၆၉ ဇန္န၀ါရီလ ဘြဲ႔ရခ်ိန္မွာ အသက္၁၉ႏွစ္။ ဘြဲ႔ရျပီးတာနဲ႔ အလုပ္တန္း၀င္ေတာ့အသက္က၁၉-၂၀ဘဲရွ
၁၉၈၈ စက္တင္ဘာလ၁၇ရက္ေန႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကထြက္ျပီး ဂ်ာမနီႏိုင္ငံMunich Technical University မွာသုေတသနအလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၁ခုႏွစ္မွာ ယူနီဆက္မွာ ေအာက္ေျခကစျပီး အလုပ္လုပ္ပါတယ္။ ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာ ပရိုဂ်က္အရာရွိလုပ္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံ၅၀ေက်ာ္မွာ ေနထိုင္အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၉၄ကေန၁၉၉၉ခုႏွစ္အထိ အေနာက္အာဖရိကတိုက္မွာယူနီဆက္ရဲ႕
တကၠသိုလ္မွာအလုပ္လုပ္ခဲ့တဲ့အေၾက
ဘြဲ႔ရျပီးတာနဲ႔သရုပ္ျပဆရာမအေနနဲ
ႏိုင္ငံျခားထြက္ခဲ့တဲ့အေၾကာင္း…
မမ ႏိုင္ငံျခားကိုထြက္ခ်င္ရင္ အေစာၾကီးထဲက ပညာေတာ္သင္ ျပီးကတည္းက လို႔ ေျပာရင္ပိုမွန္မယ္ထင္တယ္၊ ထြက္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘူမိေဗဒဌာနက ဆရာၾကီးေတြ ဆရာမၾကီးေတြ နဲ႔ မိဘေတြက ကိုယ့္ကိုယံုၾကည္လို႔ ႏိုင္ငံျခားလႊတ္ ျပီးပညာသင္ေစခဲ့တယ္၊ အားလံုးကျပန္လာမယ္လို႔ေမွ်ာ္လင့
ထြက္ရတဲ့အဓိကအေၾကာင္းအရင္းကလဲ သားေလးေၾကာင့္ဘဲ။ အိမ္ ေထာင္ကြဲျပီးေတာ့ သားကိုမမကပဲေစာင့္ေရွာက္လာရေတာ့
ျမန္မာႏိုင္ငံမတၱရာ၊မိုးကုတ္ေဒသ
အဲဒီမွာဘာကိုျမင္လိုက္သလဲဆိုေတာ
ကုလသမဂၢ အလုပ္၀င္ခဲ့ရပံုေတြအေၾကာင္း…
၁၉၉၀ဂ်ာမနီကထြက္လာျပီးအေမရိကကို
အဲဒါကလဲ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္UN ေအဂ်င္စီေတြကို Coordination လုပ္တဲ့အေၾကာင္း စာတမ္းျဖစ္ေနတယ္။ မမၾကိဳးစားျပီး သုေတသနေတြလုပ္၊ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းတာေတြလုပ္၊ အခ်က္အလက္ေတြစုျပီး ေရးလိုက္တာ စာတမ္းတေစာင္ ထြက္ သြားေရာ။ မမ တင္လိုက္တဲ့စာတမ္းကို လူၾကီးေတြ ဘယ္ေလာက္ သေဘာက် သလဲဆိုရင္ တကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ UNရံုးေတြကိုUN ရဲ့စာအေနနဲ႔ ျဖန္႔တယ္။ မမ နာမည္ ကိုေတာ့ မတပ္ဘူး။ အဲဒါကပိုျပီးသိကၡာရွိတယ္။ အဲဒီမွာ နာမည္ရသြားျပီး UN မွာ အလုပ္ရသြားတယ္။ ကိုယ့္ရဲ့ဘြဲ႔ကဘူမိေဗဒဆိုေတာ့ ဘူမိေဗဒနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့အလုပ္ ကိုရလိုက္တယ္။ဒါေပမယ့္လည္းနိမ့္
UN မွာလုပ္ခဲ့ရတုန္းကၾကံဳေတြ႔ရတဲ့အ
UN မွာပထမဆံုးစလုပ္ရတဲ့အလုပ္ကႏEnvi
ေတြကို မမ ေရးခဲ့တယ္။ ယူနီဆက္မွာ ေအာင္ျမင္မႈေတြရခဲ့လို႔ ရာထူးတိုးခဲ့တယ္။ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံ ေဘာ့စတီးနီးယား၊ ယူဂိုစလားဗီးယား၊ ပါကစၥတန္၊ တာဂ်စ္ကစၥတန္ႏိုင္ငံမွာ လဲလုပ္ခဲ့တယ္။
တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာဆိုရင္ စစ္အတြင္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ UN ကားေပၚမွာ မမနဲ႔ကားဒရိုင္ဘာ၂ေယာက္ထဲ သြားအလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ဒီလို လုပ္ေနရင္းနဲ႔ ကိုယ့္ကို ရာထူးေနရာေတြ ေပးလာတယ္။ ဆားဗီးယားမွာ လက္ေထာက္ ဌာေနကိုယ္စားလွယ္ရာထူး၊ ဒါမွမဟုတ္ ဒီစစ္ျဖစ္ေနတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္မလား ဆိုျပီးျဖစ္လာတယ္။ ဒီေတာ့ မမ စဥ္းစားတာက စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ေနရာေတြမွာ မမ က ကေလးကို ေခၚ ထားလို႔လဲမရဘူး။ ဒီစစ္ျဖစ္တဲ့ေနရာေတြမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရင္ သားေလးကို ေဘာ္ဒါေက်ာင္းပို႔ရေတာ့မယ္။ မမမွာလဲ ဒီသားနဲ႔အေမႏွစ္ေယာက္ထဲရွိတာ၊ ကိုယ့္ မွာ ခက္ခက္ခဲခဲဒီသားကိုျပဳစုလာတာ။ ကိုယ့္သားနဲ႔လဲေ၀းသြားမယ္။ ျမန္မာစကား လဲတတ္ေတာ့မွာမဟုတ္ဘူး။ ဒီရာထူးကို ကိုယ္ယူလိုက္ရင္ က်ိန္းေသ ရာထူးတိုး ျမန္ မွာမွန္ေပမယ့္ မမ မယူခဲ့ဘူး။ ဒါနဲ႔ မမလဲစဥ္းစားတယ္။ ကိုယ့္သားနဲ႔ လဲျပီး ရာထူးယူမလား၊ သားနဲ႔အတူေနမလား ေပါ့။ ေနာက္ဆံုး ရာထူးမတိုးလဲေန သားကိုေတာ့ မခြဲႏိုင္ဘူး ဆိုျပီး အာဖရိကကို ေရြးခဲ့တယ္။
၁၉၉၄ကေန ၁၉၉၉ခုႏွစ္ ၆ႏွစ္နီးပါးကို ၂၃ႏိုင္ငံအတြက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့ တယ္။ ၁၅ႏိုင္ငံက ျပင္သစ္ဘာသာစကား၊ ၅ႏိုင္ငံက အဂၤလိပ္စကား၊ ၂ႏိုင္ငံက ေပၚ တူကီစကား၊ ၁ႏိုင္ငံကစပိန္စကားေတြေျပာၾကတယ္
အဲလို ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံေတြမွာ လုပ္ခဲ့ရလို႔ လူေတြရဲ့ တကယ့္ဆင္းရဲမြဲေတမႈေတြ၊ တိုး တက္ဖြံ႔ျဖိဳးဖို႔ လိုအပ္တာေတြ၊ ေရာဂါမ်ိဳးစံုေတြကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ဆင္းရဲ သားေတြ၊ ေရာဂါေတြကို ကိုယ္တိုင္ၾကံဳေတြ႔ျမင္ခဲ့ရတဲ့အ
၁၉၉၈မွာ သားက တကၠသိုလ္တက္ျပီဆိုေတာ့ မမလဲ ၁၉၉၉မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ကို ေျပာင္းတယ္။ အဲဒီမွာ ႏိုင္ငံေပါင္း၂၀အတြက္ အလုပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ အေနာက္ဖက္အစြန္ဆံုးႏိုင္ငံကေမာ္
အာရွမွာ စီးပြားပ်က္ကပ္ဆိုက္ျပီးတဲ့ေနာက
ဒီလိုေအာက္ေျခက်က်အလုပ္လုပ္ခဲ့ရ
၂၀၀၄ခု ဒီဇင္ဘာ၂၆မွာ ဆူနာမိ ျဖစ္ေတာ့လဲ မမ သြားျပီး စီမံခန္႔ခြဲခဲ့ရတယ္။ မမသြားျပီး လုပ္ကိုင္ခဲ့တဲ့အခါမွာ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ ေကာင္းလို႔ နာမည္အရမ္းတက္ခဲ့ တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၅မွာ ရာထူးအၾကီးၾကီး တိုးခဲ့တယ္။ ဆူနာမိထိတဲ့ ႏိုင္ငံ၈ႏိုင္ငံ အတြက္ ေဒၚလာသန္း၇၀၀ေက်ာ္ကို ကိုင္ျပီး စီမံခန္႔ခြဲခဲ့ရတယ္။ ဒီလို ေငြသန္း၇၀၀ေက်ာ္ကို သံုးတဲ့ေနရာမွာ မွန္မွန္ကန္ကန္နဲ႔ လိမ္လည္မႈမရွိဘဲ သံုး စြဲတယ္ဆိုတာကို သံသယကင္းေအာင္ သိသာႏိုင္တဲ့ စာရင္းစစ္တဲ့နည္းစနစ္၊ အထက္ တင္ျပတဲ့နည္းစနစ္ေတြကို နယူးေယာက္မွာ ရံုးထိုင္ရင္းနဲ႔ တီထြင္ခဲ့တယ္။ ဒီလိုလုပ္ ႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ကိုဖီအာနန္၊ သမၼတကလင္တန္တို႔ရံုးနဲ႔ အလုပ္လုပ္ခဲ့ရတယ္။ ေဟာလီး၀ုဒ္သရုပ္ေဆာင္ Roger Mooreနဲ႔လဲလက္တြဲလုပ္ခဲ့ရဘူးတယ္
Cooperation for Child Rights in Asia Pacific Region ကို ၂၀၁၀ ႏို၀င္ ဘာလ၄ရက္ကေန၆ရက္အထိတရုတ္ႏိုင္ငံေ
သားတိုးေန၀င္းအေၾကာင္း…
၁၉၇၉မွာေမြးတဲ့သားက ျမန္မာျပည္က ထြက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ၈ႏွစ္၉ႏွစ္အရြယ္ ကတည္း မမကေရာက္တဲ့ေနရာတိုင္းမွာ တေန႔ကို တနာရီ ျမန္မာစာ သင္ေပးပါ တယ္။ အေမ အလုပ္လုပ္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြကို လိုက္ရလို႔လဲ ဘာသာစကားေပါင္း ၄မ်ိဳးကိုေျပာႏိုင္ပါတယ္။ အာဖရိကမွာ အင္တာေနရွင္နယ္ေက်ာင္း တက္ျပီး အထက္တန္းေအာင္တယ္။ SATကို အမွတ္ျပည့္နဲ႔ေအာင္လို႔ MIT, Harvard တကၠသိုလ္ေတြက ၀င္ခြင့္ေပးတယ္။ ေနာက္ဆံုး သူက MITတကၠသိုလ္ကို ေရြးလိုက္ တယ္။ ၁၉၉၈မွာ MIT တကၠသိုလ္ကိုတက္ျပီး ၅ႏွစ္အတြင္း ကြန္ပ်ဴတာသိပၸံ အပါ အ၀င္ဒီဂရီ၃ခုနဲ႔ေအာင္တယ္။ အေမပိုက္ဆံကုန္မွာစိုးလို႔ Ph.D ဘြဲ႕မယူဘဲ အလုပ္ တန္း၀င္လိုက္တာခုအေမထက္ခ်မ္းသာေ
အခုလက္ရွိဆရာမရဲ့အစီအစဥ္…
မမက အခုပင္စင္ယူလိုက္ျပီဆိုေပမယ့္ ပင္စင္ယူျခင္းသည္ အလုပ္ရပ္စဲျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ အလုပ္ကိုဆက္လုပ္မယ္။ Consultant အေနနဲ႔လုပ္ဘို႔ အစီအစဥ္ရွိတယ္။အဖြဲ႔အစည္းတခုက မမကို အလုပ္အပ္ခ်င္ရင္ မမကို အီးေမးလ္နဲ႔ ဆက္သြယ္လိုက္ရံု ဘဲ။ မမျပန္ေနမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အီးေမးလ္က ေန႔တိုင္းနာရီတိုင္း ရေနတာ မဟုတ္ ေပမယ့္လဲ အီးေမးလ္ေတာ့ရတယ္။ မမရဲ့အလုပ္က အီးေမးလ္တခုတည္းရွိရံုနဲ႔ျဖစ္ တယ္။ ဘယ္ႏိုင္ငံကမဆို မမကို လိုလို႔ ဒီအလုပ္ကို လာလုပ္ေပးပါလို႔ အီးေမးလ္ ပို႔ လိုက္တာနဲ႔ မမက ထိုင္းႏိုင္ငံကိုထြက္ျပီး လိုအပ္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြ စုေဆာင္း ရွာေဖြျပီး သုေတသနလုပ္ျပီး အလုပ္လုပ္ရံုပါဘဲ။
ထိုင္းႏိုင္ငံကို ထြက္လုပ္ရတယ္ ဆိုတာကလဲ ရန္ကုန္ရဲ႔အင္တာနက္က ေႏွးျပီး ထိုင္းမွာက ပိုျမန္လို႔ အလုပ္လုပ္ရတာ နဲ႔ လိုခ်င္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြရွာတဲ့ေန
တကၠသိုလ္မွာစာသင္ခဲ့စဥ္ကအမွတ္တရ
တကၠသိုလ္မွာ သရုပ္ျပဆရာမဘ၀နဲ႔ စာစသင္တဲ့အရြယ္က ၁၉ႏွစ္ ၂၀ မျပည့္ ေသးဘူး။ ေနာက္ နယ္ေတြမွာ လက္ေတြ႔ဆင္းရေတာ့လဲ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ မမက လက္ရည္တျပင္တည္း ေနထိုင္စားေသာက္တယ္။ ဆရာမဆိုျပီး သီးသန္႔ေနတာမ်ိဳး မရွိခဲ့ပါဘူး။ ေတာနက္ထဲမွာ က်ားေတြရွိတဲ့ ဂူၾကီးထဲမွာ ျဖတ္ေျပးခဲ့ရဘူးတယ္။အမွတ္တရေတြက
အလုပ္မ်ားတဲ့ၾကားကအပန္းေျဖနည္း…
တေန႔ကို တနာရီခြဲ႔ Yoga လုပ္ပါတယ္။အင္ဒိုနီးရွားမွာတံုး
ျဖည့္ေျပာခ်င္တဲ့စကား…
ႏိုင္ငံျခားေရာက္လာတဲ့ ျမန္မာလူငယ္ေတြ ျမန္မာဘာသာစကားအျပင္ အျခားဘာ သာစကားကိုလဲသင္ေစခ်င္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြ မ်ားမ်ား လုပ္ေစခ်င္သလို ပရဟိတလုပ္ငန္းေတြမွာလဲ လွဴဒါန္းေစခ်င္တယ္။ လူတိုင္း က်န္းမာေရးအတြက္ အခ်ိဳကို ေလွ်ာ့စားေစခ်င္တယ္။ အခြင့္ရရင္ျမန္မာျပည္ရဲ့ပညာေရးစ
ရတနာပံုေနျပည္ေတာ္သတင္းစာ၏ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္ျခင္းကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ေျဖၾကားေပးေသာ ေဒါက္တာရင္ရင္ႏြယ္ အားအထူးေက်းဇူးတင္ပါသည္။
မိုးသက္ကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ မႏၱေလးေဂဇက္ ႏို၀င္ဘာ ၂၀၁၁ “ထင္ရွားေက်ာ္ၾကား ျမန္မာမ်ားက႑” တြင္ပံုႏွိပ္ေဖၚျပျပီးျဖစ္ပါသည္
Than Tun Than
Post a Comment
Blogger Facebook DisqusComment ေပးရန္ ညာဘက္ေထာင့္မွ Blogger or Facebook or Disqus ကုိႏွိပ္ပါ။